Φταίει ο κακόκαιρος και η κακιά μας μοίρα, προφανώς...

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του ’22, η πολιτική κατάσταση στη χώρα ήταν εκρηκτική. Ακόμα χειρότερα ήταν τα πράγματα μέσα στην κοινωνία. Έχει πολύ ενδιαφέρον πώς προέκυψε ο όρος «Καταστροφή», ο οποίος σήμερα μας μοιάζει αυτονόητος, αλλά θα έπρεπε να αναρωτηθούμε γιατί δεν πέρασαν στην επίσημη αποτίμηση των όσων έγιναν όροι όπως η «ήττα» ή το «λάθος».

Στον εξαιρετικό τόμο για τον Μεσοπόλεμο της «Ιστορίας της Ελλάδας του 20ου αιώνα» από το Βιβλιόραμα (που συνιστώ να τον διαβάσετε ολόκληρο και τον τόμο και όλη την έκδοση, κι ας φανεί βουνό στην αρχή- θα αποζημιωθείτε από τα πολύ καλά και πρωτότυπα κείμενα), στο δεύτερο μέρος, ο καθηγητής Χρήστος Χατζηιωσήφ κάνει μια πολύ διαυγή παρατήρηση για το πώς χειρίστηκε η εξουσία το ζήτημα της παρουσίασης της μεγάλης ήττας: «Μετά τη στρατιωτική στάση της 11ης Σεπτεμβρίου, οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης εγκατέλειψαν τον όρο ‘ατύχημα’ και αφού αμφιταλαντεύθηκαν ανάμεσα στην εθνική συμφορά και την καταστροφή, καταστάλαξαν μετά την εκτέλεση των έξι στην τελευταία. Ο όρος ‘καταστροφή’ είχε το πλεονέκτημα ότι δήλωνε το μέγεθος των απωλειών, παρουσιάζοντάς τες, όμως, σαν το αποτέλεσμα οιονεί φυσικών δυνάμεων πέρα από τον ανθρώπινο έλεγχο» (σελ. 47).
Στην Κυριακάτικη Αυγή στις 22 Φεβρουαρίου, ο συγγραφέας Φώτης Τερζάκης, ένα από τα πιο δυνατά μυαλά της εποχής μας, επισημαίνει κάτι ανάλογο για την πρόσφατη διεθνή οικονομική κρίση στο άρθρο του «Η λογική της παρούσας κρίσης: Το ψεύδος της οικονομίας και η καντιανή ηθική προσταγή»: «Αρχές του 2009, είμαι κατάπληκτος από τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η σαρωτική χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία έχει ήδη αποτελέσματα ορατά στην πραγματική οικονομία (η χειρότερη τέτοια, λένε, μετά το κραχ του 1929): περίπου σαν φυσική καταστροφή -όπως το τσουνάμι του 2004- ή θεομηνία απέναντι στην οποία πρέπει "όλοι" να ενωθούμε και να πάρουμε μέτρα. "Όλοι": δηλαδή εκείνοι που την προκάλεσαν συσσωρεύοντας αμύθητο πλούτο, ο οποίος τους επιτρέπει να αντεπεξέλθουν σ' αυτήν ανώδυνα και ίσως να επανακερδοσκοπήσουν από αυτήν, κι εκείνοι που είχαν ήδη εξοντωθεί από τη διευρυνόμενη ανισότητα και θα πληρώσουν με τον πιο οδυνηρό τρόπο τις συνέπειές της... Η φυσικοποίηση της κρίσης είναι, προφανώς, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εκβιαστούν αθέμιτες συναινέσεις και να αποκρυφθεί ο κοινωνικός πόλεμος που δεν έχει πάψει να σοβεί στο βάθος κοινωνιών τόσο ανελέητα ταξικών όσο αυτές στις οποίες ζούμε. Αν όμως οι "φυσικές καταστροφές" είναι ήδη βαθύτατα κοινωνικές και αποτελέσματα πολύπλοκων ανθρώπινων στρατηγικών, τι πρέπει άραγε να σκεφτούμε για τις οικονομικές;» (ολόκληρο το άρθρο εδώ).
Πολύ περίεργη αυτή η εμμονή της εξουσίας να παραπέμπει στη Φύση για να εξηγήσει φαινόμενα αποκλειστικά ανθρώπινα. Και πολύ διαχρονική. Και πολύ βολική, όσο τουλάχιστον όλοι εμείς αποφεύγουμε να ζητήσουμε εξηγήσεις... Τις περισσότερες φορές μας πείθει ο παρηγορητικός λόγος περί της κακιάς μας μοίρας.

Ο πίνακας είναι η "Φουρτουνιασμένη θάλασσα" του Περικλή Πανταζή (1849- 1884), από το λεύκωμα του Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα (Αθήνα 1994). Βρίσκεται στη συλλογή του δήμου Saint- Gilles στο Παρίσι.

Κάτι (δεν) γίνεται στο Nip/Tuck

Πληκτικός είναι ο πέμπτος κύκλος του Nip/Tuck που προβάλλεται αργά τα βράδια στο Σταρ. Ούτε 10 λεπτά με ζάπινγκ δεν το βλέπω, εκεί που τις καλές μέρες του δεύτερου (κυρίως) και του πρώτου κύκλου έφτανα μέχρι και 20 λεπτά (το κάθε επεισόδιο κρατάει μία ώρα). Στα διάφορα φόρουμ βέβαια των φανατικών τηλεθεατών διαβεβαιώνουν ότι θα καλυτερέψει πάλι και περιμένουν τον επόμενο κύκλο ο οποίος έχει ανακοινωθεί ότι θα φτάνει ως το 2011 (ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων).
Αυτό που βρίσκω απογοητευτικό είναι ότι η σειρά μοιάζει πια με ελληνική σαπουνόπερα όπου όλοι έχουν πάει με όλους, όλοι έχουν κρυμμένα μυστικά για όλους και όλοι αλλάζουν προσωπείο ανά πάσα στιγμή φτάνει να εξυπηρετείται μια υποτιθέμενη δραματικότητα. Κοινώς, όλα γίνονται και στην Εσπερία, «για τη φουκαριάρα τη μάνα» (άντε και για «το φουκαριάρικο το παιδί» στο συγκεκριμένο σίριαλ)- ο πρώτος όμως διδάξας του ’60 στον ελληνικό κινηματογράφο ήταν πολύ πιο συνεπής και σίγουρα πιο συνειδητός στις επιλογές.
Το Nip/Tuck είχε αρχικά ενδιαφέρον ακριβώς γιατί κινούνταν κάτω από το υπόστρωμα των κοινωνικών συμφραζόμενων. Αποκάλυπτε τον άνθρωπο του νέου κόσμου που ανθεί στο περιβάλλον του χρήματος, της ματαιοδοξίας και της διεκδίκησης της αιώνιας νεότητας. Και άγγιζε το κρυφό μυστικό του σήμερα, την εμπορευματοποίηση ακόμα και του έσχατου κυττάρου του σώματος (και της ψυχής κατ’ επέκταση). Το να είσαι νέος και ωραίος, είναι προϊόν που πωλείται και αγοράζεται. Γι’ αυτό και ήταν πολύ πιο προκλητικό όχι όταν έδειχνε σκηνές ακραίου ερωτισμού, αλλά όταν ακολουθούσε το νυστέρι στα ενδόμυχα των σωμάτων. Μας οδηγούσε στο πραγματικό "νόημα της ζωής" που πλέον είναι να πουλάς τα πάντα, ακόμα και κύτταρα λιπώδους ιστού ή σιλικόνη εικονικής κυριαρχίας.
Αν το σώμα έχει καταλήξει να είναι ένα δοχείο από το οποίο αντλείται με τους κουβάδες, κυριολεκτικά, το λίπος, τότε όντως αυτό είναι κάτι που σε προκαλεί να σκεφτείς για την αξία ενός τέτοιου τιμήματος. Είμαστε δοχεία προορισμένα να αδειάζουν κάθε τόσο για να παραμένουν όπως όταν βγήκαν από το εργοστάσιο παραγωγής; Είναι άραγε εφικτό αυτό ή πρόκειται για μία ακόμα αυταπάτη;
Στο σήριαλ η συνταγή του θεάματος έμοιαζε από την αρχή ενδιαφέρουσα και πέτυχε. Χρησιμοποίησε τα πρότυπα του Χόλιγουντ (σεξ, έρωτας και βία) για να τα ανατρέψει με χιούμορ, έπαιξε με τις φαντασιώσεις του πλαδαρού κοινού, έκλεινε το μάτι και στο πιο έξυπνο κοινό με ανατροπές και εύστοχα σχόλια για το life style (όπως για παράδειγμα η θρησκομανία που πιάνει τους βολεμένους και εύπορους). Και έχει και αδιαμφισβήτητα καλή μουσική (κυκλοφορεί το σάουντρακ). Κάπως έτσι θα κέρδισε και τη Χρυσή Σφαίρα το 2005.
Από ‘κεί και πέρα μια σειρά είναι, θα περάσει κι αυτή. Η εθιστική τάση να βλέπουμε σίριαλ (και μάλιστα με τον καθημερινό τρόπο που προβάλλονται κάποια από αυτά στην Ελλάδα γίνεται ακόμα πιο εθιστική), αποτέλεσμα ίσως και του φαινομένου της επιστροφής στο σπίτι κατά τη δεκαετία του ’90, ανατροφοδότησε στις χώρες με μεγάλη παραγωγή μαζικής ψυχαγωγίας και τη γόνιμη σκέψη σεναριογράφων που γεννήθηκαν με τα πρότυπα ζωής του ’80, πέρα δηλαδή από «αγκυλώσεις» ή τρόπους ζωής του μεταπολεμικού παρελθόντος.
Αν αυτό είναι καλό ή κακό δεν έχει τόση σημασία. Τηλεόραση είναι είπαμε… Έχει σίγουρα ενδιαφέρον κοινωνιολογικά ότι ένα μαζικό, νεανικό κοινό σε μεγάλο μέρος του πλανήτη μοιάζει να συγκινείται από δραματοποιημένες καταστάσεις στην οθόνη, στις οποίες αναγνωρίζει τον εαυτό του (ή αυτό που θα ήθελε ως εαυτό που είναι το ίδιο πράγμα). Τείνει όλο και περισσότερο αυτό που βλέπουμε να μοιάζει- έστω και διά της υπερβολής και της διακωμώδησης- με αυτό που ζούμε, κάτι σαν παγκοσμιοποίηση, ομογενοποίηση του στυλ και της έκφρασης. Δεν είναι τέχνη γιατί η τέχνη διαφεύγει του υπάρχοντος και συνομιλεί με αυτό που "δεν ζούμε".
Το αν όμως αυτό που γίνεται, το σήριαλ δηλαδή, γίνεται άλλες φορές πετυχημένα από την πλευρά του θεάματος (α, ρε Ντεμπόρ, πρωτοπόρος ήσουν…) κι άλλες όχι, και αν υπάρχει και ένα άλλο, καλύτερο (πιο ανθρώπινο θα το λέγαμε;) θέαμα, είναι μια συζήτηση εν εξελίξει. Συζήτηση όμως που αφορά πολύ μικρότερο κοινό από αυτό των σήριαλ.
Όσο για το Nip/Tuck ας περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει…

Βρε βρε τον Κάρολο Μαρξ. Στα μεγάλα σαλόνια ξανά...

Αν μέσα στο Φλεβάρη το εξώφυλλο του Time αναρωτιέται What would Marx think κι αν το εξώφυλλο του Newsweek καταφαίνεται ότι We are socialists now, (έβλεπα στο Mega πριν από λίγο να το λέει ξεκαρδισμένος στα γέλια ο Μίμης Ανδρουλάκης στον Γιώργο Αλογοσκούφη στην παρουσίαση του βιβλίου του πρώτου) τότε δεν ξέρω αν πρέπει ή όχι να ανησυχούμε όλοι εμείς που κάτι έχουμε καταλάβει για την υπεραξία και τον τρόπο που παράγονται τα κέρδη.
Ίσως όμως δεν πρέπει να ανησυχούμε και τόσο. Αν οι απανταχού υποστηρικτές της επιχειρηματικότητας σκέφτονται μήπως είχε τελικά δίκιο ο θείος Κάρολος για το πώς βγαίνει το χρήμα, εμείς δεν έχουμε παρά να ωθήσουμε λίγο ακόμα την κατάσταση στα άκρα. Τώρα που ο κάθε καλός συντηρητικός σκέφτεται τα οφέλη μιας κρατικοποίησης των μεγάλων επιχειρήσεων (και ειδικότερα της δικής του επιχείρησης με αυτόν πάντα διευθυντή) ώστε να μην βυθιστεί ο κόσμος στην εξαθλίωση (άρα και στην εξαφάνιση της κατανάλωσης), εμείς δεν έχουμε παρά να ζητήσουμε ακόμα μεγαλύτερη φιλελευθεροποίηση. Ή αλλιώς, να συμφωνήσουμε προφανώς να επιστρέψουν οι καλές επιχειρήσεις στο κράτος και τον δημόσιο έλεγχο, αλλά παράλληλα να υποστηρίξουμε και τη χειραφέτηση του ατόμου. Να υποστηρίξουμε τον εργάτη που αγωνίζεται, τον υπάλληλο που αγωνιά, τον νέο που συμπιέζεται κάτω από τις προσταγές ενός πουριτανικού και ουδέποτε προοδευτικού κόσμου ενηλίκων- βολεμένων. Δικαιώματα στον άνθρωπο και όχι μόνο στις επιχειρήσεις, έτσι δεν είναι;
Γιατί, αυτό που δεν λένε τώρα με την κρίση, είναι ότι ο καπιταλισμός δεν άνθησε τον 20ο αιώνα μόνο χάρη στις τεχνικές του να αναπτύσσει τις αγορές, αλλά και χάρη στην εγκαθίδρυση ιδεολογιών χειραγώγησης των ανθρώπινων συνειδήσεων. Γιατί κανείς ελεύθερος άνθρωπος δεν θα πείθονταν εύκολα να πουλήσει τον ορυκτό πλούτο της πατρίδας του για ένα κομμάτι ψωμί σε μια πολυεθνική, ούτε για να συμμετάσχει σε παγκόσμιους και τοπικούς πολέμους από τους οποίους έβγαινε σακατεμένος, ούτε βέβαια για να μετατραπεί από έναν πολίτη σε έναν καταναλωτή. Όσο κι αν ο καθένας μας έχει τις δικές του ευθύνες για το βαθμό αλλοτρίωσής του, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πλημμύρισε ο κόσμος μας από διαφημίσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και πρότυπα που όλα κατέληγαν σε ένα και μόνο σημείο: Να κυριαρχεί η μία και μοναδική αλήθεια του κέρδους. Να εντυπώνεται στα μυαλά μας η ιστορία του χρήματος (του δικού τους χρήματος) ως η μόνη ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.
Φυσικά ούτε και σήμερα ο σοσιαλισμός έγινε τόσο αγαπητός όσο συζητάνε με ένα πούρο στα χείλια οι ασώματες κεφαλές στα δερμάτινα καθίσματα των γραφείων απεγνωσμένων μάνατζερ. Απλώς ανακάλυψαν πρώτοι, ότι οι βασικές πλουτοπαραγωγικές πηγές πλέον είναι οι κρατικές. Από το δημόσιο χώρο και το υπέδαφος (αλλά και τον αέρα και το νερό) μέχρι τα κρατικά ταμεία και το δημόσιο χρήμα. Ο νεοφιλελευθερισμός όσο ποτέ άλλοτε θέλει να γίνει κρατικός για να μπορέσει να παραμείνει τόσο ιδιωτικός όσο τον θέλουν αυτοί που τον ανακάλυψαν.
Η μόνη σοσιαλιστική πολιτική όμως που απαντάει στην ιδιωτικοποίηση των πόρων είναι η ανακατανομή του πλούτου. Μπορεί όχι δίκαια, στον καπιταλισμό ζούμε κι ούτε καν ξέρουμε πώς θα είναι ο σοσιαλισμός (η παρένθεση της ΕΣΣΔ δεν ήταν τελικά παρά το πίσω μέρος του καθρέφτη αυτού που γινόταν στη Δύση), αλλά ας γίνει έστω και μια άνιση ανακατανομή. Το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις της Ευρώπης αυτή τη στιγμή αρνούνται να δώσουν καθαρό χρήμα στους πολίτες, αλλά το δίνουν στις τράπεζες ώστε να... δανείσουν τους πελάτες τους, αποδεικνύει και το πόσο σημαντικό ζήτημα παραμένει η κατανομή του πλούτου. Όπως μου έλεγε κι ένας φίλος δεξιός, «ας δώσουν 15 χιλιάδες ευρώ στον κάθε χρεωμένο στις τράπεζες, και να έβλεπες αμέσως πώς αυτό το χρήμα θα επέστρεφε στην αγορά και την κατανάλωση». Αλλά δεν το κάνουν. Δίνουν μόνο 200 ευρώ επίδομα θέρμανσης. Όσο κοστίζουν δηλαδή τα πούρα μιας μέρας που λέγαμε παραπάνω, για κάποιους όψιμους οπαδούς του κράτους.
Όσο για την απελευθέρωση της συνείδησης, προφανώς δεν θα έρθει μόνη της. Πρέπει να θέλουμε, να επιζητούμε την ελευθερία ώστε να αρχίσουμε να ψηλαφούμε και τον ορισμό της- και κατ’ επέκταση τα όριά της.

Μην ξέχασουμε τα δικαιώματα των φυλακισμένων

Μου διαφεύγει κάτι; Το πρόβλημα του σωφρονισμού είναι τα κινητά τηλέφωνα; Από όλα όσα τραγελαφικά γίνονται αυτές τις μέρες στη χώρα μας, αυτό με τα νέα «μέτρα» που αποφάσισε η κυβέρνηση μετά την περιβόητη απόδραση, με οδηγεί και σε μια άλλη σκέψη. Ότι η υπόθεση του σωφρονισμού στις ελληνικές φυλακές θα γίνει μια ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση. Γιατί συμβαίνει ό,τι συμβαίνει και με την τρομοκρατία. Μετά την 11/9 και υπό το φόβο τρομοκρατικής επίθεσης, έχουν ανασταλεί καίριες δημοκρατικές ελευθερίες σε όλον τον πλανήτη (εκεί τουλάχιστον που υπήρχαν) και έχει παραδοθεί στα χέρια της εξουσίας κάθε δυνατή ελευθερία να ελέγχει τους πολίτες.
Αντίστοιχα τώρα, πολύ φοβάμαι ότι οι φυλακισμένοι θα είναι αυτοί που θα πληρώσουν την αδυναμία του συστήματος να αποτρέψει τις αποδράσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία των φυλακισμένων δεν πρόκειται φυσικά ούτε καν να σκεφτεί να αποδράσει- το δικό τους δράμα περνούν στη φυλακή οι χιλιάδες των τοξικομανών και των απόκληρων, δεν έχουν χρόνο να βλέπουν σίριαλ με τεχνικές απόδρασης χαραγμένες στις πλάτες των «ηρώων».
Όλους αυτούς τους ανθρώπους η Πολιτεία αδυνατεί να τους βοηθήσει να ενταχθούν στην κοινωνία. Τους στοιβάζει σε απάνθρωπες συνθήκες, τους υποβιβάζει ως προσωπικότητες. Κακοί είναι θα πει κανείς. Αλλά ξέρω κι εγώ… από κάποιο σημείο και πέρα η καλοσύνη της δημοκρατίας φαίνεται κι από τη συμπεριφορά της σε αυτούς τους «κακούς». Και δεν καταλαβαίνω γιατί ο φυλακισμένος να μην έχει κινητό ή να μην επικοινωνεί με τον έξω κόσμο όπως μπορεί και όπως θέλει. Γιατί πρέπει να στερηθεί την επικοινωνία με τους δικούς του ο 20χρονος τοξικομανής που πιάστηκε να πουλάει ναρκωτικά γιατί δεν είχε άλλη διέξοδο για να βρει τη δική του δόση;
Δεν λέω ότι δεν πρέπει να τιμωρούνται όσοι παρανομούν. Ο πολιτισμός μας όμως έχει αποφασίσει, τουλάχιστον στα λόγια, ότι τους χρειάζεται όλους αυτούς τους ανθρώπους που σήμερα βρίσκονται στη φυλακή. Τους θέλει πίσω. Αυτή είναι η έννοια του σωφρονισμού. Κι αν δεν μπορεί ένα ολόκληρο κράτος να κρατήσει στη φυλακή τους αποδεδειγμένα επικίνδυνους κακοποιούς, γιατί θα πρέπει να είναι όλοι οι υπόλοιποι φυλακισμένοι που θα την πληρώσουν;
Ας προσέξουμε αυτές τις μέρες τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων και κυρίως το δικαίωμά τους στην επικοινωνία και τις ανθρώπινες συνθήκες ζωής. Όταν εξεγέρθηκαν πριν από μερικούς μήνες, σε μια υποδειγματική, μη βίαια εξέγερση, τους τάξαμε ότι θα ακούσουμε τι έχουν να πουν.
Αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία από το λαϊκισμό κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για το ποιος είναι ο καλύτερος φύλακας. Και δεν χρειάζεται να παραιτηθεί κανείς υπουργός για το… δις ελικόπτερο. Βρίσκονται στη θέση τους για να κάνουν τη δουλειά τους κι από αυτή θα κριθούν στις εκλογές.

Το σκίτσο του Mario Dalmaviva. Μας τον γνώρισε (και αυτόν) η τρομερή Βαβέλ- το συγκεκριμένο είναι από το τεύχος 37, τον Μάιο του 1984. Για τον σκιτσογράφο τα λέμε μια άλλη φορά.

Να καταργηθεί το άσυλο ή να αφοπλιστεί η αστυνομία;

Είναι σαν να μας κάνουν εγχείρηση εγκεφάλου χωρίς νάρκωση. Μας δοκιμάζουν για να δουν σε ποιο ερέθισμα θα αντιδράσουμε ώστε να κινηθεί και κάποιος λοβός του εγκεφάλου.
Τι είναι αυτό που μας απασχολεί; Η ακρίβεια, οι εκλογές, η δυστοκία της κυβέρνησης; Μας τεστάρουν. Μας παίρνουν τηλέφωνα και μας ρωτάνε τι κόμμα θα ψηφίσουμε ή αν θέλουμε μια νέα πιστωτική κάρτα. Μας βομβαρδίζουν με ειδήσεις για την οικονομική κρίση. Μας ζητάνε καθημερινά όλο και πιο πολλά, από το να πληρώσουμε για μια ακόμα εξωσχολική ασχολία του παιδιού, μέχρι να συνηθίσουμε σε κάποια νέα κυκλοφοριακή ρύθμιση.
Δεν είναι πάντως ένας κρυφός Μεγάλος Αδελφός που μας τα ζητάει όλα αυτά, ούτε κάποιο ουδέτερο «σύστημα» ή κάποια Νέα Τάξη Πραγμάτων που δήθεν κρύβεται πίσω από όλα και χειραγωγεί τον κόσμο. Θα ήταν πολύ βολικό, να όριζαν τις τύχες του κόσμου δύο τρία κέντρα εξουσίας. Θα μας έπαιρνε από πάνω μας τις ενοχές. Οι ενοχές όμως υπάρχουν και γίνονται δύσκολες σκέψεις λίγο πριν κοιμηθούμε, γιατί λίγο ή πολύ κι εμείς συμμετέχουμε σε όλο αυτό που γίνεται. Κανείς δεν είναι αθώος του αίματος. Και σίγουρα δεν αρκεί μια απλή δήλωση του τύπου «είμαι κατά της βίας» ή «εγώ δεν ψήφισα Δεξιά» για να ξεφύγουμε από το πρόβλημα.
Και πάλι όμως, ακόμα κι αν αναγνωρίσουμε την ατομική ευθύνη μας για ό,τι μας ταλαιπωρεί συλλογικά, δεν παύει όλο αυτό το σκηνικό που έχει στηθεί από το καλοκαίρι και μετά, να αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο. Ένα κράτος παράλυτο, μια κυβέρνηση σε μόνιμη κρίση νομιμοποίησης, μια κοινωνία σε διαρκή αναζήτηση ταυτότητας. Να πουλήσουμε τους δημόσιους οργανισμούς ή να κρατικοποιήσουμε δυο τρεις τράπεζες; Να καταργήσουμε το άσυλο στα πανεπιστήμια ή να αφοπλίσουμε την αστυνομία; Να πληρώνουν φόρο οι φτωχοί έμποροι ή να μην πληρώνουν; Αντιφάσεις. Κι όσο περνάει ο καιρός υποψιάζομαι ότι αυτές οι αντιφάσεις τους μόνους που ευνοούν είναι αυτούς που ευνοούσαν και παλιότερα κάποιες άλλες αντιφάσεις (ή θεωρούμενες τότε καταφάσεις): Ένα γερασμένο πολιτικό σύστημα και μια κυριαρχία των μετρίων.

Οι "Ηλίθιοι" του Νηλ Σάιμον στο Πολυθέαμα

Μπορεί να έχει ένα πιστό κοινό όλα αυτά τα χρόνια, που διαδίδει τα καλά νέα για τις παραστάσεις του στόμα με στόμα, μπορεί να έχει κάποια προβολή στον τοπικό Τύπο, αλλά η αλήθεια είναι ότι το Θέατρο Πολυθέαμα δεν είναι ακόμα γνωστό σε όλα τα Γιάννενα. Φέτος όμως, κάτι φαίνεται να αλλάζει. Εκτός του πολύ κόσμου που πάει στη νέα παράσταση, ακούσαμε και τις πρώτες κόντρες για τον αν είναι καλή ή όχι. Το Πολυθέαμα ανεβάζει αυτόν τον μήνα τους «Ηλίθιους» του Νηλ Σάιμον και το κοινό μιλάει πια για την παράσταση. Έχει άποψη, την κουβεντιάζει στις παρέες, και στην ουσία δίνει το έναυσμα και σε άλλο κόσμο να πάει μέχρι το θέατρο. Κι αυτή είναι μια σωστή πρακτική, γιατί κάπως έτσι λειτουργεί η θεατρική τέχνη. Κάποιοι ανεβάζουν μια παράσταση, κάποιοι τη βλέπουν και σιγά σιγά αναπτύσσεται μια σχέση εμπιστοσύνης από την οποία και τα δύο μέρη κερδίζουν. Και το να φτιάξεις μια σχέση εμπιστοσύνης τη σήμερον ημέρα είναι ένα σημαντικό βήμα.
Για να πάρουμε μια ιδέα για το τι ακριβώς γίνεται στο Πολυθέαμα, μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη της παράστασης τον Θοδωρή Γκόγκο, κύριο συντελεστή της ομάδας.
Ο Θοδωρής γεννήθηκε το 1963 στα Γιάννενα, όπου και ζει σήμερα. Είναι απόφοιτος της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου κι έχει συμμετάσχει σε δεκάδες θεατρικές παραστάσεις από το Παραμύθι χωρίς όνομα, στον ιστορικό ΟΗΘ, ως παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου τη δεκαετία του ’90. Ως σκηνοθέτης έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: Σκαντζόχοιρος (Δημοτική Σκηνή Ηγουμενίτσας), Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας, (Π.Σ.Μακρυγιάννης), Αλλοίμονο στους Νέους, πέρυσι στο Δημοτικό Θέατρο Ιωαννίνων, και με το Θέατρο Πολυθέαμα, Το Σόλο του Φίγκαρω, Όνορ, Θα πάρετε κάτι κύριε Σαίξπηρ, Μπίλλυ ο Ψεύτης.
Μιλήσαμε ηλεκτρονικώς (και στον ενικό γιατί είμαστε συν τοις άλλοις και φίλοι).

Θοδωρή, γιατί επέλεξες αυτό το έργο; Τι θα ήθελες να προσέξει ο θεατής;
Το έργο του Νηλ Σάιμον "Οι ηλίθιοι" έχει την απλή φόρμα του παραμυθιού και της αυθόρμητης κωμωδίας, με ένα θέμα όμως, η βάση του οποίου είναι η χειραγώγηση της γνώσης και της μόρφωσης από την εξουσία. Στο Θέατρο Πολυθέαμα προσπαθούμε πάντοτε η θεματολογία μας να είναι σύγχρονη και επικαιροποιημένη. Στους θεατές μας θέλουμε πάντα να προσφέρουμε καινούρια θέματα, αντισυμβατικά και σύγχρονα. Θέλουμε ο θεατής να εστιάσει στην καλή αισθητική και στη θεατρικότητα, στην εποχή των πολυμέσων και της τηλεόρασης.

Δουλεύεις συχνά με ερασιτέχνες ηθοποιούς, συμπολίτες μας που δεν έχουν άλλες εμπειρίες. Πώς είναι αυτή η εμπειρία;

Στο Θέατρο Πολυθέαμα έχουμε ηθοποιούς που δουλεύουν πολλά χρόνια. Ορισμένοι από αυτούς δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από τους περισσότερους επαγγελματίες ηθοποιούς. Η ανανέωση της ομάδας γίνεται προσεκτικά και επιλεκτικά. Η προετοιμασία των παραστάσεων γίνεται με ταυτόχρονη εκπαίδευση του ηθοποιού πάνω στην υποκριτική. Δεν είναι τυχαίο ότι όσα παιδιά πέρασαν από το Πολυθέαμα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο χώρο του επαγγελματικού θεάτρου.

Αν είχες ένα εκατομμύριο προϋπολογισμό και πλήρη ελευθερία επιλογών, ποια παράσταση θα ανέβαζες και γιατί;

Τα χρήματα είναι πάντα απαραίτητα, αλλά πιο απαραίτητη είναι η ελευθερία των επιλογών. Το θέατρο πρέπει να ξαναγυρίσει στους φυσικούς του δημιουργούς. Κάποτε θα πρέπει να τελειώσει η παντοδυναμία των μάνατζερ. Το θέατρο είναι τέχνη, όχι απλώς η οργάνωση ενός πολιτιστικού γεγονότος και σαν τέχνη πρέπει να απευθύνεται στο κοινό.


Για τους «Ηλίθιους» τώρα να σημειώσουμε ότι όλοι οι συντελεστές είναι εξαιρετικοί. Τη μετάφραση του έργου έχει κάνει ο Ερρίκος Μπελιές, τα σκηνικά ο Θανάσης Τζάτσος, τα κοστούμια η Ιουλία Σταυρίδου και τη μουσική επιμέλεια ο Δημήτρης Καραγεώργος. Παίζουν οι: Μιχαήλ Δουκάκης, Φίλιππος Παπανικολάου, Παύλος Βασιλάκης, Γιώργος Τσαούσης, Φωτεινή Μπαλωμένου, Γιώτα Παναγή, Θωμάς Λιώλιος (στη φωτογραφία με την Π. Ανδρεάδη), Πόλυ Ανδρεάδη, Αριάδνη Καβαλιέρου και Πέτρος Μπούγιας.
Το έργο ανεβαίνει κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή (το Πολυθέαμα είναι στη Σικελιανού 3, στο κέντρο της πόλης). Ειδικά αυτήν την εβδομάδα, για έκτακτους λόγους (κάποιοι συντελεστές έπρεπε να παραλάβουν ένα βραβείο και έλειψαν από την πόλη) δεν θα γίνει η παράσταση του Σαββάτου, θα γίνει όμως διπλή παράσταση την Κυριακή 22\2 στις 19:00 και 21:00.
Τηλέφωνο για κρατήσεις θέσεων 6955416236. Χρήσιμα είναι ακόμα το e-mail: politheatro@yahoo.gr, όπως και η ιστοσελίδα www.myspace.com/hlithioi. Η παράσταση πραγματοποιείται με τη χορηγία της Tellas.

Tσικνοπέμπτη και έπονται Δάρνακες, Ζαραλίκος και Γιώργης Χριστοδούλου

Τα τελευταία χρόνια έχουμε ξεφύγει λίγο στα Γιάννενα με τις απόκριες. Κάπως τις μετατρέψαμε σε εκείνο το μεταμοντέρνο «έθιμο» που επιτάσσει σουβλάκια ψημένα έξω στο πεζοδρόμιο και μέσα στην καφετέρια καψουροτράγουδα και χαρτοπετσέτες στον αέρα για τα κορίτσια που χορεύουν πάνω στο τραπέζι (αυτό το μικρό τραπέζι που δεν χωράει καν τους καφέδες).
Δεν λέω ότι υπάρχει σώνει και καλά μια δήθεν αυθεντική αποκριά του παρελθόντος που «ο κόσμος ήξερε να γλεντάει», και την οποία πρέπει να μιμούμαστε εσαεί, αλλά και τούτη η αισθητική του νυχτομάγαζου είναι και υπερβολική και κουραστική. Επιπλέον είναι και ξεπερασμένη ήδη. Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πολλοί νέοι άνθρωποι κοιτάνε να γιορτάζουν με εξωστρέφεια, χωρίς πολλά χρήματα και λιγότερο τυποποιημένα.
Ενθυμούμενος, δε και κάτι ωραία αποκριάτικα πάρτι που έκανε το Μαντζάτο, με τον Σπύρο να μας συστήνει τη χορευτική εκδοχή των Mano Negra, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι δεν γιορτάσαμε ακόμα τις γιορτές που πεθυμήσαμε.
Και μερικές διέξοδοι τώρα, επιστρέφοντας στην πραγματικότητα.
* Σήμερα, Τσικνοπέμπτη και σε λίγες ώρες από τώρα, στο musichouse θα εμφανιστεί ο Χρήστος Τζιτζιμίκας, σε παραδοσιακό γλέντι μαζί με τους μουσικούς: Βασίλη Παπαγεωργίου- κλαρίνο, Κώστα Καραπάνο - βιολί, Φώτη Παπαζήκο- λαούτο, Τάσο Ντάφλο- κρουστά. Από τις 10 και μετά, με ελεύθερη είσοδο, στο Μώλο και για πληροφορίες 6974416334 και www.myspace.com/musichouseioannina. Και επίσης στην ενημερωμένη ιστοσελίδα του καλλιτέχνη www.iamvos.gr.
Και στο Θυμωμένο Πορτραίτο όμως, η ημέρα σήμερα έχει παράδοση. Τα αποκριάτικα της Δόμνας Σαμίου θα παίξουν επί σκηνής οι: Χαρίλαος Τσακτσίρας- Περικλής Μπουλουχτσής- Ντίνος Μπουζιάνης- Αμίν Αλαγκαμπού- Σταματία Δόση- Σωτήρης Κατσούρας. Οι καλοί δηλαδή μουσικοί που τους ξέρουμε κι από το λαϊκό και ρεμπέτικο πρόγραμμα τις υπόλοιπες μέρες. Είσοδος με φαγητό 5 ευρώ στις 22.30 (Καποδιστρίου 20, 2651068550).
* Το Σάββατο 21 Φεβρουαρίου: Κι επειδή οι ημέρες αργίας, όπως είναι η 21η Φεβρουαρίου, φέρνουν και μια διάθεση εξόδου, το Σάββατο και οι δύο χώροι έχουν επίσης καλές προτάσεις.
Το Θυμωμένο Πορτραίτο παρουσιάζει τους Δάρνακες, (πάνω αριστερά) οι οποίοι έχουν ξαναπαίξει πολλές φορές στον ίδιο χώρο, τα balkan post gypsy punk τραγούδια τους, όμως αυτή τη φορά φέρνουν και νέα τραγούδια (στις 22.30 με είσοδο 10 ευρώ).
Στο musichouse την ίδια ώρα θα εμφανίζονται ο πολύ γνωστός Χριστόφορος Ζαραλίκος και ο Θανάσης Παπαγεωργίου, σε καυστικές ατάκες σάτιρας (είσοδος 15 ευρώ).
* Την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου τέλος, στο Θυμωμένο Πορτραίτο (στις 22.20, 10 ευρώ) εμφανίζεται ο Γιώργης Χριστοδούλου (πάνω δεξιά) που επανέρχεται στον ίδιο χώρο μετά από δύο χρόνια, κουβαλώντας ακόμα περισσότερα δικά του τραγούδια και μια παράσταση με θεατρικά στοιχεία η οποία και διατρέχει τις δυνατές μουσικά δεκαετίες του ’50 και του ’60 και όχι μόνο της Ελλάδας. Μια μουσική εμπειρία διοργανώνει σε τέτοιες βραδιές ο γνωστός τραγουδιστής. Μαζί του παίζουν οι μουσικοί: 'Ελσα Παπέλη- βιολοντσέλο, Πάρις Ματακούδης – κοντραμπάσο, μεταλλόφωνο.

Εκεί έξω χιονίζει

Φύση είναι εκεί που δεν θέλουμε να ζήσουμε ποτέ. Πόλη είναι εκεί που νιώθουμε ασφάλεια. Εκεί που πατάμε άσφαλτο, εκεί που αναπνέουμε καυσαέρια, εκεί που λυγίζουμε από τις άστοργες ματιές. Μα πάνω απ’ όλα, πόλη είναι εκεί που σέρνεται η "ασφάλεια". Μένω στην πόλη γιατί εγώ την έφτιαξα, είναι κομμάτι δικό μου. Γι’ αυτό και μοιάζουμε τόσο πολύ πια, γι’ αυτό και ασχημαίνουμε από κοινού όσο περνάν τα χρόνια. Μια ασφαλής ασχήμια...
Πέρα, εκεί στα βουνά, εκεί που χιονίζει τους χειμώνες, είναι ένας άγνωστος κόσμος. Εκεί ζει ο άλλος μας εαυτός, ο άγριος, ο φυσικός. Κάποτε ήμασταν παιδιά της θύελλας και των κεραυνών. Τότε που κλέβαμε τη φωτιά από τους θεούς. Κάποτε ήμασταν παιδιά της βροχής και του ήλιου. Σήμερα, κολλημένοι στα δελτία ειδήσεων, προβληματιζόμαστε για τις κλιματικές αλλαγές, ρωτάμε συνέχεια «τι καιρό θα κάνει;» και σχεδιάζουμε ενίοτε τουριστικές εξορμήσεις «στα χιόνια». Κι όταν μας ζορίζει ό,τι δεν καταλαβαίνουμε (από τον καιρό ως τις εξεγέρσεις των παιδιών) λέμε σιγανά: «Τι καλά που είμαστε στο σπιτάκι μας».
Εκεί έξω, χιονίζει…

Στον κάμπο της Ντοβράς, κάτω από τους Ασπραγγέλους στο Ζαγόρι, στις 9 και μισή το πρωί. Μέχρι εκεί φτάσαμε.

Με το Αλάτι της θάλασσας

Να βρούμε έναν τρόπο, να πάμε ως το σινεμά δηλαδή, και να στηρίξουμε αυτήν την άξια προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ Ιωαννίνων να προβάλει καλές ταινίες. Υπό τον γενικό τίτλο «Κινηματογράφος αλληλεγγύης» και με τα έσοδα να πηγαίνουν για την ενίσχυση του παλαιστινιακού λαού, ξεκίνησε ένα τριήμερο προβολών στο Πολυθέαμα.
Χτες, προβλήθηκε η ταινία Κάτω από τις βόμβες του Φιλίπ Αρακτίνγκι, σήμερα Τρίτη προβάλλεται, το Cocalero και αύριο Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου, το Αλάτι της θάλασσας.

* Το Cocalero (διαρκεί 94΄) είναι ένα ντοκιμαντέρ του Αλεχάντρο Λάντες (Alejandro Landes) για τον αριστερό πρόεδρο της Βολιβίας Έβο Μοράλες. Παρακολουθεί την προεκλογική πορεία του από τα φτωχικά αγροτόσπιτα των ιθαγενών καλλιεργητών κόκας ως και την προεδρία. Η εκλογή του προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον αφού συμπληρώνει το φαινόμενο της αριστερής στροφής της λατινικής Αμερικής μετά από χρόνια δικτατοριών και κυβερνήσεων υποταγμένων στα αμερικάνικα σχέδια. Το ενδιαφέρον του ντοκιμαντέρ βρίσκεται προφανώς στην επαφή που μας προσφέρει με έναν άλλο πολιτικό πολιτισμό, που λέμε κι εμείς στη Δύση. Συμμετείχε στο φεστιβάλ του Sundance το 2007, και στο φεστιβάλ Human Rights Watch στη Νέα Υόρκη την ίδια χρονιά.
* Το Αλάτι της Θάλασσας (Salt of This Sea, 109’) είναι μια ταινία που μας έρχεται από την Παλαιστίνη και προβάλλεται αυτόν τον καιρό και στη χώρα μας. Είναι μια ιστορία της Ανμαρί Τζασίρ για μια Παλαιστίνια που ζει στη Νέα Υόρκη και αποφασίζει να επιστρέψει στα 28 της στη γη των παππούδων της (την ερμηνεύει η αρκετά γνωστή ποιήτρια Σουχέιρ Χαμάντ-Suheir Hammad- η οποία έχει ανάλογες εμπειρίες). Εκεί θα ανακαλύψει ότι δεν είναι εύκολο να ζει κανείς σήμερα σε αυτήν την περιοχή. Ταινία για την καθημερινότητα της ζωής των Παλαιστινίων με ευρεία αποδοχή από το κοινό και την κριτική όπου προβάλλεται. Ήταν η ταινία που πρότεινε η Παλαιστίνη στα όσκαρ, αλλά δεν πέρασε στην τελική πεντάδα, όπου όμως βρίσκουμε το Βαλς με τον Μπασίρ, το οποίο και περιμένουμε με αγωνία να δούμε με κάποια άλλη αφορμή. Στοιχεία για την ταινία στο www.philistinefilms.org.

Πέρα από την καλή πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ την οποία μακάρι να μιμούνταν και τα άλλα κόμματα με τις δικές τους επιλογές, να πούμε κι ένα μπράβο και στις εταιρίες διανομής που τολμάνε να φέρνουν τέτοιες ταινίες στις ελληνικές αίθουσες. Και μακάρι τα Γιάννενα να αποκτήσουν μια κινηματογραφική λέσχη (πέρα από την ΚΟΠΙ) που να παίρνει ανάλογες πρωτοβουλίες.
Το εισιτήριο για κάθε ταινία κοστίζει 5 ευρώ ενώ υπάρχει και κοινή είσοδος για όλες τις μέρες με 12 ευρώ. Είπαμε, είναι και για καλό σκοπό.

Για τον Χαντζό

Η είδηση του θανάτου του Χαντζό ήταν απρόσμενη και βίαιη. Βίαιος είναι ο θάνατος που αυτή τη φορά πήρε έναν ιδιαίτερο άνθρωπο, έναν καλό άνθρωπο. Ο Δημήτρης Χαντζόπουλος, ο φίλος Δημήτρης, ο γιαννιώτης σκιτσογράφος, έφυγε από τη ζωή την Κυριακή. Θα περάσει καιρός να συνηθίσουμε αυτήν την απουσία, αν συνηθίζεται ποτέ κάτι τέτοιο.
Τον Χαντζό τον γνώρισα το 1997 όταν συνεργαστήκαμε στο περιοδικό «Μικρόπολις» και στη συνέχεια όταν συνεργαστήκαμε στον «Ηπειρωτικό Αγώνα» με τον οποίο ήδη εκείνος συνεργαζόταν από το 1992- το τελευταίο σκίτσο του δημοσιεύτηκε το Σάββατο που μας πέρασε. Επειδή πριν ακόμα τον γνωρίσω είχα πειστεί για το μεγάλο του ταλέντο στο σκίτσο, ήταν λίγες φορές έκτοτε που συζητήσαμε για τη γελοιογραφία και τα κόμικς. Για τα παιδιά μας συζητούσαμε συνήθως, όπως μόλις πριν από μια εβδομάδα στη συνήθη συνάντηση κάπου εκεί γύρω από τη Μιχαήλ Αγγέλου. Και για τα καθημερινά βέβαια, για την πόλη, πότε πότε για την αριστερά.
Το σημειώνω αυτό για να τονίσω κάτι που δεν είναι γνωστό σε πολλούς στα Γιάννενα: Ο Χαντζό ήταν ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης. Καταξιωμένος στο ευρύ κοινό που τον περίμενε κάθε μέρα στο πρωτοσέλιδο του Ηπειρωτικού Αγώνα, αναγνωρισμένος από τους ομότεχνούς του σε όλη την Ελλάδα.
Αυτό το σημείωμα γράφεται γιατί πιστεύω ότι σε έναν καλλιτέχνη που χάνεται αρμόζει ένας έστω εν θερμώ απολογισμός του έργου του.
Ο Χαντζό είχε λύσει από νωρίς τα καλλιτεχνικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ένας σκιτσογράφος. Από τα τέλη του ’70 και μετά δημοσιεύει στο Ποντίκι, στον Ριζοσπάστη, στην Πρώτη. Η γραμμή του ήταν πεντακάθαρη και χαρακτηριστική. Η αντίληψή του για την τέχνη του ήταν στιβαρή, στέρεη. Πολύ γρήγορα αφομοιώνει νέες τεχνικές, δουλεύει το χρώμα, φτιάχνει μεγάλες ιστορίες. Φτιάχνει σκίτσα χωρίς λόγια, σκίτσα πάνω στην τρέχουσα επικαιρότητα, πορτραίτα, κόμικς, παίζει με τις λέξεις.
Νομίζω όμως ότι τα τελευταία χρόνια κάνει κάτι ακόμα σημαντικότερο: κατακτά την αφαίρεση. Οι καλύτερες γελοιογραφίες του είναι πια αφαιρετικές. Με πολύ δυνατό, ώριμο σχέδιο, απομακρύνει από το προσκήνιο τον ψίθυρο της επικαιρότητας και αναδεικνύει πια το ουσιώδες, την ψυχή των πραγμάτων. Και η ματιά του είναι πάντα λαϊκή, φιλική με τον κατατρεγμένο άνθρωπο, δίπλα σε αυτόν που παλεύει για να ζήσει, κόντρα σε κάθε εξουσία.
Το έργο του παρουσιάστηκε σε μια μεγάλη έκθεση το 2002 στο Καφεθέατρο Σταθμός με την υποστήριξη του Ηπειρωτικού Αγώνα από τον οποίο εκδόθηκε και το λεύκωμά του «Χαντζο… μάρες». Έκθεση έργων του είχε γίνει και τον Ιούνιο στο Οικολογικό Φεστιβάλ στο Κάστρο.
Πρέπει να τονιστεί ότι πιθανά να πρόκειται και για μοναδικό φαινόμενο στον επαρχιακό Τύπο, αυτή η τόσο μακρόχρονη και υψηλού επιπέδου σχέση μεταξύ μιας εφημερίδας κι ενός γελοιογράφου. Ο Χαντζό συμμετείχε ακόμα σε πολλές πανελλαδικές εκθέσεις γελοιογραφίας και έχει βραβευθεί. Τα τελευταία χρόνια δημοσίευσε και στη «Γαλέρα» (www.galera.gr όπου και η γελοιογραφία πάνω) στην οποία μπορεί κανείς να δει δουλειά του μέχρι και το προτελευταίο τεύχος όπως και στην προσωπική του ιστοσελίδα http://hantzo.gr (από όπου και η αυτοπροσωπογραφία).
Σε όλη του τη ζωή ήταν ένας άνθρωπος της αριστεράς κι ένας ευαισθητοποιημένος πολίτης.
Ο Δημήτρης γεννήθηκε το 1952 στη Ράμια, στα Τζουμέρκα. Δίδαξε σχέδιο ως εκπαιδευτικός σε εκατοντάδες νέους της πόλης.
Ο χαμός του λύπησε χιλιάδες Γιαννιώτες και αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει αύριο.

Τρίτη 17.2.09: Η κηδεία του Χαντζό έγινε σήμερα το πρωί. Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε στον μητροπολιτικό ναό στα Γιάννενα, παρουσία χιλιάδων ανθρώπων. Πολλά στέφανα, πολλές δωρεές στη μνήμη του, τοπικές αρχές, εκπρόσωποι των κομμάτων, πολλοί συνάδελφοί του από την εκπαίδευση, πολλοί συγχωριανοί. Όλοι αυτοί, χωρίς επισημότητες, κινούμενοι από την προσωπική τους ανάγκη να βρεθούν κοντά σε έναν άνθρωπο που γνώρισαν. Θα μπορούσε όλα αυτά να λειτουργήσουν εκτονωτικά, να παρηγορήσουν όπως κάνουν συνήθως οι τελετές. Ήταν όμως ο λόγος των δύο από τους τρεις γιους του, λίγο πριν από το τέλος της ακολουθίας, που ήχησε σπαρακτικά. Κυρίως γιατί θύμισε ότι ο Χαντζό ήταν ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας- πατέρας, σύζυγος, φίλος, συνάδελφος- που τίμησε με τη ζωή του αυτό που λέμε κοινωνία. Ήταν ένας άνθρωπος ανάμεσα σε πολλούς συνανθρώπους, κι εν τέλει αυτό είναι ένα κορυφαίο επίτευγμα ζωής. Ποιος άραγε μπορεί να πει σήμερα ότι είναι άνθρωπος μέσα σε αυτόν τον απάνθρωπο κόσμο που ζούμε; Ποιος τιμά αυτό το "συν" δίπλα στον άνθρωπο;
Ο Χαντζό, θα καταγραφεί αργότερα στην ιστορία της πόλης, ως ένας από τους λίγους καλλιτέχνες της κι ως ένας από τους λίγους συμπολίτες που είχαν την έγνοια της πόλης. Αργότερα, όμως, όταν θα φανεί το κόστος της απουσίας του.Η κηδεία του έγινε το μεσημέρι στη Ράμια.

Με ένα μπου σαν του Droopy

Τον Droopy τον γνωρίζουν κάμποσοι. Τον έφτιαξε ο Tex Avery το 1943 και μπορεί να μην είναι τόσο διάσημος όσο ο Μίκυ ή ο Ντόναλντ, διαθέτει όμως μια σούπερ ιδιότητα, που όμοιά της δεν έχουν ούτε οι σούπερ ήρωες. Όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τρομερούς εχθρούς, τους κάνει… μπου και αυτοί τρέχουν πανικόβλητοι.

Ψέμα θα ‘ναι αυτό, κατασκευή για χάρτινους ήρωες. Ποιος κακός φεύγει με ένα μπου. Κι όμως πόσο ωραία θα ήταν να αντιμετωπίζαμε τη ζωή με ένα τόσο αποτελεσματικό τρόπο. Να βγαίναμε εκεί έξω στην άγρια ζούγκλα της καθημερινότητας και με ένα απλό «μπου» να αντιμετωπίζαμε όλους τους κακούς που μας απειλούν σε κάθε στροφή του δρόμου. Τους αγενείς εκεί που περπατάμε, τους επικίνδυνους οδηγούς, τους μικρόψυχους συνομιλητές. Κι όχι μόνο αυτούς, αλλά και τους άλλους, τους πιο πάνω, εκείνους που έχουν τη δύναμη και τη θέση ώστε να μας ορίζουν τη ζωή.
Τώρα βέβαια, κουβέντα κάνουμε. Όλο κουβεντιάζουμε όμως, σιχτιρίζουμε, σχεδιάζουμε λαμπρές νίκες στα όνειρά μας. Και μετά πάλι στο ίδιο μαγκανοπήγαδο Κι όμως θα μπορούσαμε να πούμε σε όλους αυτούς που μας μαυρίζουν τη ζωή ένα… μπου. Ένα «διάολε φύγε από μπροστά μου, μου κρύβεις το θεό» που τραγουδάει κι ο Αγγελάκας.
Δεν το έχουμε δοκιμάσει… μπορεί και να πιάσει.

Μουσικές το Σάββατο

Τώρα μπορεί να είναι και η (και καλά) γιορτή των ερωτευμένων το Σάββατο 14 Φεβρουαρίου που δίνει την ευκαιρία για μουσικά γεγονότα, ό,τι και να ‘ναι όμως αυτή τη μέρα, υπάρχουν τρεις καλές μουσικές επιλογές.
* Στις 20.30 με ελεύθερη είσοδο, στη Ζωσιμαία Ακαδημία, το Ίδρυμα Κ. Κατσάρη φέρνει τον Σταύρο Λάντσια. Γνωστός στους φίλους της τζαζ από τους Human Touch (με Γιώτη Κιουρτσόγλου και David Lynch) είναι ένας πολύπλευρος, πολύ καλός μουσικός που διακρίνεται και στη σύνθεση. Έχει συνεργαστεί σε δίσκους και εμφανίσεις με καλλιτέχνες όπως ο Δ. Σαββόπουλος (στον Πυρήνα) ή ο Αλκ. Ιωαννίδης και τον συναντάμε πίσω από σημαντικές δουλειές. Φέρνει τις μουσικές του από τους δύο δίσκους του, το «Ταξίδι μιας νότας» και την «Επιστροφή», ενώ υπόσχεται και διασκευές- «έκπληξη». Συναυλία επιπέδου και αναρωτιόμαστε πώς καταφέρνουν εκεί στο ίδρυμα Κατσάρη και κάνουν τόσο καλές επιλογές κάθε χρόνο. Για μια γεύση από τις μουσικές του Σταύρου Λάντσια υπάρχουν το www.stavroslantsias.gr αλλά και το www.myspace.com/stavroslantsias.

* Το Θυμωμένο Πορτραίτο (Καποδιστρίου 20, τηλ. 2651068550) παρουσιάζει τον Κώστα Χρονόπουλο με ελεύθερη είσοδο από τις 22.30 και μετά. Νέος μουσικός, γράφει μόνος του τα τραγούδια του και έχει ήδη δύο δίσκους, τον «Σαν Μια Φωτογραφία», και τον πιο πρόσφατο «Δεν έχω ιδέα». Ροκ με ελληνικό στίχο στον οποίο ο ίδιος δίνει ιδιαίτερο βάρος. Καλή η ιστοσελίδα του και πολλά τραγούδια στο www.kostasxronopoulos.gr.

* Τέλος το musichouse στο Μώλο, σε φουλ πρόγραμμα φέρνει στις 22.30 τους πολύ ανεβασμένους εσχάτως, αλλά καλούς από παλιά, ρέγγε Locomondo. Για προπαίδεια είναι εξαιρετική η ιστοσελίδα τους: www.locomondo.gr.

Ω, κράτος, πόσο σ' αγαπώ...

Πρόσφατα η κρατική τηλεόραση έδειξε σε πρώτη προβολή την αγγλική κωμωδία Kinky boots. Φτιαγμένη το 2005 από τα υλικά του Άνδρες με τα όλα τους, περιγράφει τη διέξοδο που βρίσκει ένας νεαρός επιχειρηματίας όταν η οικονομική κρίση πλήττει το εργοστάσιό του. Αρχίζει να απολύει το προσωπικό, γιατί τα καλά ποιοτικά παπούτσια του εργοστασίου του δεν έβρισκαν αγοραστή στα παπουτσάδικα που προτιμούσαν τα φτηνά από τις ανατολικές χώρες. Μία από τους εργάτριες του, όμως, του λέει εκεί που ακούει την απόλυσή της, ότι αντί να της λέει «και τι να κάνω εγώ;» ας κοιτάξει να βρει νέες αγορές. Και πράγματι, στο τέλος θα βρει: θα φτιάχνει τολμηρά παπούτσια για τρανς.

Στην Αγγλία, τη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική έχουν αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης εδώ και πολλά χρόνια. Ακόμα και ο εμπορικός τους κινηματογράφος ασχολείται με αυτές τις συνέπειες και τις μετατρέπει σε κωμωδίες. Και το ερώτημα που θέτει ακόμα και μια ταινία, είναι γιατί στον πραγματικό κόσμο πλέον, οι επιχειρηματίες σήμερα προσδοκούν κρατικό χρήμα για να σωθούν και δεν εφευρίσκουν, δεν ανακαλύπτουν νέα προϊόντα, νέες αγορές, νέους καταναλωτές; Πού χάθηκε εκεί το δαιμόνιο να βγάζουν χρήμα, το οποίο "δαιμόνιο" οι ίδιοι θεοποίησαν; Γιατί δηλαδή ο νεοφιλελευθερισμός θέλει να παραμείνει αλώβητος και ακέραιος, αξιοποιώντας κρατικούς πόρους, τους οποίους ως σήμερα περιγελούσε; Τι είναι αυτό που ωθεί τους οπαδούς της ελεύθερης αγοράς να πέφτουν παρακαλώντας στα πόδια του μισητού ως σήμερα από τους ίδιους, κράτους; Κι αν αυτό το κράτος, μπορεί όντως να εγγυηθεί το ξεπέρασμα της κρίσης, γιατί το υποτιμούμε τόσο πολύ, το ξεπουλάμε και το ευτελίζουμε; Και πού χάθηκαν άραγε όλοι εκείνοι που ζητούσαν «λιγότερο κράτος»;

Πίσω στη φωλιά του κούκου

Οι «τρελοί» δεν μπορούν να μιλήσουν, δεν έχουν δικαίωμα. Μέχρι πρότινος στη χώρα μας, τους είχαμε κλεισμένους στα άσυλα, τους βαράγαμε, τους πλέναμε με τις μάνικες (σήμερα στα Νέα υπάρχουν μερικές χαρακτηριστικές διηγήσεις). Αυτήν την κατάσταση η Πολιτεία πήγε να την αλλάξει. Καθυστερημένα και δειλά, αλλά στηριγμένη σε έναν ευρύ κύκλο γιατρών, νοσηλευτών και ειδικών ψυχικής υγείας και στη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων προχώρησε στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Έκλεισε πριν από μερικά χρόνια τα άσυλα, όπως της Λέρου (ένα όνειδος του πολιτισμού μας) και μετέφερε τους ψυχικά ασθενείς πολίτες σε δομές (ξενώνες, οικοτροφεία κ.α) οι οποίες δεν χαρακτηρίζονταν μόνο από τις πολιτισμένες συνθήκες ζωής όσο από τις δυνατότητες που έδιναν ώστε να αλλάξει η ίδια η συνθήκη ζωής των ασθενών. Να πάψει ο άνθρωπος να ζει στο περιθώριο.
Αρχικά, το πρόγραμμα αυτό συνάντησε την αντίδραση των «τοπικών», όπως καταχρηστικά ονομάζονται, κοινωνιών. Κάτοικοι γειτονιών μαζί συνήθως με δημάρχους και «φορείς» αντιδρούσαν στη δημιουργία ξενώνων μέσα στην πόλη. Η κυρίαρχη αντίληψη βλέπετε είναι ότι στα προάστιά μας δεν είναι δυνατόν να συγχρωτιζόμαστε με τους «άλλους». Ας πάνε "αλλού". Κι ας είναι γεμάτα τα περίκλειστα διαμερίσματα των "κανονικών", πίσω από τις πόρτες, από βαριές παθογένειες, οι οποίες όμως δεν έχουν (ακόμα) λάβει το «στίγμα» της ψυχικής νόσου- αν και τα ρεκόρ της κατάθλιψης παγκοσμίως δείχνουν ότι σπάνε και τα όρια του μικροαστικού ευπρεπισμού.
Επίσης, αυτές οι νέες δομές δεν ήταν κρατικές, δεν ανήκαν δηλαδή στο δημόσιο ώστε να έχουν εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά τους. Έτσι κι ενώ ξεπεράστηκαν τα προβλήματα με τη γειτονιά (στη δικιά μου γειτονιά που υπάρχει ξενώνας, ο κόσμος έχει συνηθίσει σε βαθμό ώστε να ξεχνά την ύπαρξή του), με το που άρχισαν να τελειώνουν τα κονδύλια του προγράμματος αναφάνηκαν τα λειτουργικά προβλήματα (δεν πληρώνονται οι υπάλληλοι, οι λογαριασμοί, τα ενοίκια).
Η κυβέρνηση σήμερα αδυνατεί να κάνει το αυτονόητο: Να αναλάβει την πλήρη χρηματοδότηση των δομών ψυχικής υγείας. Κι ούτε σκέψη να φτιάξει ακόμα περισσότερες, να τις ενισχύσει με ακόμα περισσότερο προσωπικό και εξοπλισμό.
Η αποασυλοποίηση όπως ονομάστηκε αρχικά όλη αυτή η γιγάντια επιχείρηση, και ανεξάρτητα με ποιο μοντέλο υλοποιήθηκε, ήταν ίσως μια από τις σπουδαιότερες κοινωνικές παρεμβάσεις του ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του ως σήμερα. Φαίνεται όμως ότι σε συνθήκες οικονομικής κρίσης οι ψυχικά πάσχοντες είναι οι πρώτοι που δεν «χωράνε». Γιατί στην πράξη και η Υγεία είναι θέμα δημοκρατίας. Και στις δικές μας δημοκρατίες δύο είναι οι κυρίαρχες αξίες: Η παραγωγή κέρδους και η δύναμη της ψήφου. Και ο πάσχων άνθρωπος ούτε παράγει, ούτε ψηφίζει. Στην καλύτερη των περιπτώσεων... ας κάτσει στα αυγά του κι ας μην ζητάει πολλά πολλά.
Για μια ακόμα φορά, η βαρβαρότητα απειλεί τον πολιτισμό μας, ακριβώς γιατί ως μέτρο πολιτισμού έχουμε μόνο τη σχέση κόστους- οφέλους. Ή αλλιώς, εδώ πέφτει το χρηματιστήριο, με τους «τρελούς» θα ασχολούμαστε.

Όταν απουσιάζει η πόλη

Πόλη-ξενώνας. Το απόγευμα της Δευτέρας, το κέντρο της πόλης ήταν θλιβερό. Σκοτεινοί δρόμοι, ελάχιστοι άνθρωποι, άδειες πλατείες, κάποια αυτοκίνητα. Φταίει η κλειστή αγορά, προφανώς, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Δεν μπορεί μια πόλη, έστω και στην άκρη της χώρας, με τόσους νέους ανθρώπους όμως, να αδειάζει τόσο εύκολα. Οι άνθρωποι βέβαια δεν αδρανούν τα απογεύματα της Δευτέρας ή της Τετάρτης. Στα γραφεία στενάζουν οι σκληρά εργαζόμενοι, στα ιατρεία οι γιατροί γιατρεύουν τον κόσμο, οι δικηγόροι δέχονται πελάτες, τα φροντιστήρια αδιαλείπτως κινούν τις μηχανές της εκπαίδευσης. Και στα σπίτια παιδιά και γονείς παιδεύονται για να καλύψουν τα κενά του σχολείου. Ο κόσμος συνεχίζει να ζει ακόμα κι όταν η αγορά είναι κλειστή.

Η πόλη όμως θα μπορούσε να είναι κάτι παραπάνω από ένα πέρασμα: Το πρωί στη δουλειά, το απόγευμα στο σπίτι. Τα προάστια άδεια το πρωί, το βράδυ κοιμητήρια. Οι δρόμοι μας ίδιοι κάθε φορά, λωρίδες που μας συνδέουν με υποχρεώσεις. Ποιος να λοξοδρομήσει και γιατί. Και το κέντρο, εκεί που υποτίθεται χτυπάει η καρδιά της πόλης, μια υπόμνηση μόνο ενός κάποιου κοινού τρόπου ζωής.
Δεν ζούμε όλοι μαζί. Δεν κάνουμε τίποτα μαζί. Οι άδειοι δρόμοι αντανακλούν την απουσία μας.

Τι θα δούμε, τι θα ακούσουμε

Όπως συνήθως γίνεται τον τελευταίο καιρό, προτάσεις πολιτισμού υπάρχουν στην πόλη. Μπορεί να λείπει ένα όλον, μια αίσθηση ότι αν μετάσχουμε θα βιώσουμε και μια ολοκληρωμένη εμπειρία αστικού βίου από κοινού, παρ' όλα αυτά επιλογές κατά μόνας έχουμε. Έχουμε και λέμε λοιπόν, σε δύο τομείς (για το θέατρο σε επόμενο σημείωμα):

Εικαστικά

• Στον εκθεσιακό χώρο που έχουν διαμορφώσει τα Αγαθοεργά Καταστήματα στη Ζωσιμαία Ακαδημία επί της Δωδώνης και αποτελεί το κέντρο των εκδηλώσεων του Ιδρύματος Κ. Κατσάρη, συνεχίζεται η έκθεση της Νίτσας Συνίκη Παπακώστα. Υπό τον γενικό τίτλο "Δυαδικά-Μούσες" η γνωστή γιαννιώτισσα καλλιτέχνης εκθέτει έργα από το σύνολο της δουλειάς της. Έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα πρωτότυπα από την πολύ όμορφη παλιότερη δουλειά της με σχέδια από τα παλιά Γιάννενα (αφίσες θα έπρεπε να τα είχαμε κάνει και να τα μοιράζουμε στα σχολεία) και σίγουρα εντυπωσιάζουν τα μεγάλα γλυπτά τα οποία νομίζουμε ότι εκφράζουν και την πιο ιδιαίτερη δουλειά της γλύπτριας. Στον πάνω χώρο μπήκαν μάλλον πολλά έργα και χάθηκε έτσι λίγη από την τρυφερότητα της καμπύλης κάποιων έργων που έχουν ανάγκη ένα βλέμμα από απόσταση. Μην τη χάσετε την έκθεση. Θα κρατήσει ως τις 15 Μαρτίου και είναι ανοιχτή κάθε μέρα, πρωί-απόγευμα.
• Μια άλλη γλύπτρια, η Κλειώ Μακρή έρχεται στο γνώριμο χώρο της Αμυμώνης (Τοσίτσα 16, πάνω από τον Μώλο), σήμερα το βράδυ και ως τις 7 Μαρτίου θα εκθέτει τα μικρά γλυπτά της. Καταξιωμένη καλλιτέχνης δεν έχει ανάγκη από συστάσεις (στην ιστοσελίδα www.kliomakri.com βρήκαμε πολλά στοιχεία για το έργο της). Υπόμνηση με ενδιαφέρον στο βιογραφικό της η γέννησή της στη Βουδαπέστη το 1954, κόρη της Ζιζής και του Μέμου Μακρή. Όποιοι ψάξουν θα βρουν τη σημασία του έργου καλλιτεχνών όπως ο Μέμος Μακρής και τις αναλογίες με τη διαδρομή ενός "δικού μας", του Δημήτρη Χατζή.
• Την Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου θα ξεκινήσει στο χώρο τέχνης "Τατιάνα Δερδεμέζη" (Παρασκευοπούλου 4, δίπλα στην ΕΗΜ) έκθεση ζωγραφικής του Γιώργου Σταθόπουλου. Είναι τόσο αναγνωρίσιμος ζωγράφος που το μόνο που μας μένει είναι να πάμε την Τετάρτη στην έκθεση για να δούμε από απόσταση αναπνοής τα έργα του.

Μουσική

• Το Θυμωμένο Πορτραίτο (Καποδιστρίου 20) φτιάχνει κλίμα για τις απόκριες. Ξεκινάει αυτήν την εβδομάδα με καλές συναυλίες ώστε να βγούμε από το σπίτι και να μη συνηθίσουμε τον καναπέ. Πέμπτη 12 του μήνα στις 10 και μισή το βράδυ φέρνει στη σκηνή τον Νίκο Τουλιάτο, τον άνθρωπο που έχει ταυτιστεί με τα κρουστά στη χώρα μας. Στις 14 του μήνα έρχεται ο Κώστας Χρονόπουλος, ισχύει το μεσημεριανό ραντεβού του Σαββάτου με παραδοσιακούς ήχους ενώ έχει και κινηματογραφικό αφιέρωμα η ΚΟΠΙ σε Μιγιαζάκι και βαλκάνιους. Βρείτε επαφή. Για τις απόκριες τώρα το πρόγραμμα είναι καταιγιστικό με εκδηλώσεις από τις 19 ως τις 28 Φεβρουαρίου. Ξεχωρίζουμε τους Δάρνακες στις 20, τον Γιώργο Χριστοδούλου στις 22, την Παλίρροια στις 25 και τον Μαραβέγια για δύο μέρες (28.2 και 1.3). Πλούσιο πρόγραμμα, χαμηλές τιμές, καλό κλίμα και μια έκπληξη στο χώρο για όσους δεν έχουν πάει πρόσφατα.
• Στο musichouse (στο Μώλο) σημειώνουμε στις 14 Φεβρουαρίου τους Locomondo και στις 17 τους Χαΐνηδες, αμφότεροι στα πάνω τους τελευταία. Και έπεται συνέχεια εκεί γύρω από τις απόκριες.
  

200 ελπίδες από το σκάκι

Η είδηση βρίσκεται στη συμμετοχή. Πάνω από 200 παιδιά, από τις τάξεις του Δημοτικού η πλειοψηφία τους (και των νηπιαγωγείων ακόμα ακόμα), συμμετείχαν στο σχολικό πρωτάθλημα σκακιού Δυτικής Ελλάδας για το 2009 που έγινε το Σάββατο και την Κυριακή στους χώρους του Παραλιμνίου στα Γιάννενα. Διοργανωτής ο Σύλλογος Ιωαννιτών Σκακιστών ο οποίος με την υποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ιωαννίνων και μιας σειράς ιδιωτών χορηγών (με την απουσία δηλαδή επί της ουσίας της Πολιτείας) διοργάνωσε ένα σημαντικό κοινωνικό γεγονός που συγκέντρωσε επί 6 ώρες κάθε μέρα εκατοντάδες ανθρώπους.
Τι κάνει αυτά τα παιδιά να θέλουν να παίξουν σκάκι; Όχι η προσδοκία βέβαια του χρήματος και της δόξας. Το ερώτημα δεν έχει εύκολη η απάντηση. Στην Ελλάδα και ειδικά στην επαρχία της δεν ευδοκιμεί η πνευματικότητα. Κι όσο περνάει ο καιρός, αποδεικνύεται ότι κυρίαρχη αξία είναι η αυθαιρεσία και η αρπαχτή. Όχι ότι δεν συμβαίνουν αλλού αυτά- αλίμονο, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι παρά η πλανητική εξάπλωση της οικονομικής αυθαιρεσίας ελαχίστων. Όμως στη χώρα μας, δεν υπάρχουν αναχώματα, δεν υπάρχει τίποτα που να ανακόπτει με όρους μαζικότητας, την επέλαση των βαρβάρων. Ούτε να κρυφτείς και να διαβάσεις ένα βιβλίο ή να παίξεις μια πατρίδα σκάκι, δεν σου επιτρέπουν σε αυτή τη χώρα- όλο και κάποια τηλεόραση θα είναι ανοιχτή για να εισβάλλει εντός σου η αθλιότητα.
Στο περιθώριο των αγώνων, εκεί που πίναμε καφέ δηλαδή γνωστοί ή λιγότερο γνωστοί γονείς, συζητούσαμε όλο αυτό το χάλι γύρω μας που δεν μας αφήνει να ανασάνουμε. Διαφωνήσαμε μόνο στη δικιά μου αίσθηση ότι κάτι πάει να αλλάξει έστω σε επίπεδο προθέσεων. Ότι ξέρουμε πολλοί πια τι γίνεται, έστω κι αν δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άμεσα για να αλλάξει.
Κι αυτό που μας αφήνουν πίσω τους οι 200 τόσοι μικροί σκακιστές του μικρού μας τόπου είναι η ελπίδα ότι η Ελλάδα από χώρα-ξενυχτάδικο μπορεί να γίνει κάποτε μια κοινωνία συλλογικής εμπειρίας. Ότι όλη αυτή η σκέψη που ξοδεύεται πάνω από μια σκακιέρα για την τιμή ενός βασιλιά, δεν θα πάει χαμένη.
Τα νέα του σκακιστικού συλλόγου και στο www.sylioaska.blogspot.com.

Επιστρέφει ο Θηβαίος

Μάλλον του άρεσαν του Χρήστου Θηβαίου τα Γιάννενα (ή αλλιώς, άρεσε στο γιαννιώτικο κοινό) και επιστρέφει μετά τις συναυλίες του Οκτωβρίου για μια ακόμα εμφάνιση, αύριο Τρίτη στο Musichouse στο Μώλο στις 10 και μισή το βράδυ. Έχει μαζί του νέο δίσκο, τους Πέτρινους Κήπους και βέβαια πολλά ακόμα τραγούδια από τις αδέσποτες μέρες του όλα αυτά τα χρόνια στη ελληνική μουσική σκηνή. Από το καλό πρόγραμμα του νέου αυτού χώρου περιμένω πάντως, τη Σωτηρία Λεονάρδου στις 7 Μαρτίου.
Για πληροφορίες χρήσιμη είναι η σελίδα www.myspace.com/musichouseioannina

Τζουμ- τζαζ

Γύρισα πριν από λίγο από την εμφάνιση των Τζουμ στο Θυμωμένο Πορτραίτο (φωτογραφία από κινητό χωρίς φλας, από την αρχή της συναυλίας).
Τζουμ εκ Τζουμαγιάς με υπόμνηση στα πανηγύρια των Σερρών και τον "χάλκινο" παραδοσιακό ήχο. Αν κι αυτό μπορεί να παραπλανήσει, γιατί στην πράξη έχουμε να κάνουμε με ένα τρίο που παίζει καλή, δυνατή τζαζ.
Η βάση βέβαια είναι παραδοσιακά τραγούδια της Μακεδονίας, αυτό που ακούμε όμως είναι τζαζ με πολλές δόσεις κλασσικού ροκ και λιγότερες ψυχεδέλειας.
Στη σκηνή ανέβηκαν τρεις πολύ καλοί μουσικοί: Γιάννης Πουπούλης-κιθάρα, Σωτήρης Ντούβας-τύμπανα και Maciej Domaradzki- κοντραμπάσο. Μου άρεσαν ιδιαίτερα οι αυτοσχεδιασμοί, φαίνονταν όμως κάποιες στιγμές σαν να έπαιζαν ο καθένας χωριστά κι όχι μαζί ως σχήμα.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, συναντάμε όλο και πιο συχνά αυτή τη μίξη παραδοσιακών- ροκ- τζαζ- πανκ ήχων και το Πορτραίτο μας κρατάει σε επαφή με αυτή τη σκηνή. Πρόσφατα η Μακεδονική Φανφάρα έκανε έναν καλό χαμό και βέβαια δεν ξεχνάμε τους κλασσικούς πλέον για τα καθ' ημάς τουλάχιστον Δάρνακες (οι οποίοι επανέρχονται με νέα τραγούδια στις 21 Φεβρουαρίου).
Κάτι φαίνεται να συμβαίνει εκεί έξω με τους νέους Έλληνες μουσικούς και αξίζει να δούμε τι θα γίνει.
Δείτε τους Τζουμ όπου τους πετύχετε αυτόν τον καιρό, γιατί βρίσκονται σε περιοδεία και θα περιμένουμε νέα τους.

Ένα πέρασμα με τη Σαβίνα Γιαννάτου

Ένα χάδι ρίγους άγγιξε το δέρμα των χεριών μου μόλις ήχησε η φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου. Σαν κάτι πολύπλοκο, πολύηχο, πολύμορφο να ήρθε από μακριά στην αίθουσα του musichouse όπου το Σάββατο το βράδυ έδωσε ένα ρεσιτάλ με τραγούδια του Χατζιδάκι. Η Γιαννάτου δεν είναι τραγουδίστρια που προσφέρει τον εαυτό της επί σκηνής προς τέρψιν θεατών που αναζητούν τη "μέθεξη" ή την "ταύτιση". Αντίθετα, στρώνει μια απόσταση μεταξύ σκηνής και πλατείας ώστε να χωρέσει κάπου και η... τέχνη της. Γιατί με κάποιο τρόπο, όλο και πιο έντονα με τα χρόνια, ξεχνάμε ότι μια συναυλία δεν είναι παρά μια ολική εμπειρία, ένας ολόκληρος "άλλος" κόσμος που γίνεται εφικτός, προσιτός σε εμάς, ακριβώς γιατί υπάρχει ο καλλιτέχνης στη σκηνή- αλλιώς θα καθόμασταν σπίτι μας με τα ακουστικά στα αυτιά.
Αυτό όμως που κάνει τη διαφορά, είναι το κλειδί που χρησιμοποιεί κάθε φορά ο καλλιτέχνης για να ξεκλειδώσει τις προκαταλήψεις μας, τις ενστάσεις μας και τις ευκολίες μας. Την αδυναμία μας δηλαδή στη συγκίνηση και ενίοτε και στο μελόδραμα.
Σε ένα λιτό σκηνικό, με τέσσερα κλασσικά όργανα, η Σαβίνα Γιαννάτου τραγούδησε Μάνο Χατζιδάκι, όχι "τιμώντας" απλώς το όνομα του μεγάλου συνθέτη, αλλά αναδεικνύοντας μία από τις βασικές αρετές των τραγουδιών του: Τον δρόμο προς τους πολλαπλούς κόσμους πίσω από τις νότες και τους στίχους. Γιατί δεν μπορεί... όλα αυτά (τα τραγούδια, οι μουσικοί, οι νότες) έχουν κάποιο νόημα όχι ως υλικά τούτου του κόσμου, αλλά ως ανοίγματα κάποιου άλλου. Ως περάσματα.
Η εμπειρία της συναυλίας της Σαβίνας Γιαννάτου στα Γιάννενα το Σάββατο, ήταν κάποιες στιγμές, ακριβώς μια εμπειρία μετάβασης. Από τον συννεφιασμένο ουρανό των Ιωαννίνων, στον ματωμένο ήλιο του Λόρκα.