Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

Πού θα βρεις τις λέξεις που χάνονται

 Στο τέλος της ημέρας δεν έχει μείνει ούτε μισή λέξη. Τις έφαγε ο κάματος της ημέρας, η καθ΄ επάγγελμα επίκλησή τους. Και η ανάγνωση. Γιατί η ανάγνωση τρώει τις λέξεις. Στην αρχή. Στην αρχή χρειάζεται να διαβάσεις πολύ. Μετά όμως θα ξεπηδήσουν από μέσα τους τα γράμματα και οι φόρμες τους. Γιατί οι λέξεις είναι μικρά καραβάκια που αρχίζουν και πλέουν μόλις γεννηθούν τα κύματα των νοημάτων. Στη συνέχεια, από τη στιγμή που θα ξεκινήσουν το ταξίδι τους, θα γεννήσουν και νέα νοήματα. Δεν σταματάει ποτέ αυτό το ταξίδι. Άρα η ανάγνωση σκοτώνει και γεννάει συνέχεια λέξεις.
Αλλά από ένα σημείο και πέρα, νιώθεις ότι στερεύεις. Είναι σαν τον οφθαλμίατρο που μου συστήνει για τα προβλήματα στα μάτια, να μην τα κουράζω. Δίκιο έχεις γιατρέ μου, αλλά η οθόνη είναι κομμάτι της δουλειάς πια, μην πω και κομμάτι του δικού μου σώματος, σαν επέκταση που θα έλεγε και ο θείος Κρόνεμπεργκ.

Με τα χρόνια έπαψα να αναζητώ λύσεις. Δεν υπάρχει τρόπος να βρεις τις λέξεις που χάνονται. Το διάβασμα είπαμε, μοιάζει να αναζωογονεί την έμπνευση. Και η υπομονή. Περιμένεις μέχρι να σε βρουν αυτές…

Να ξέρεις και να τα κάνεις να φαίνονται εύκολα (για τον Άγγελο Κίτσο)

Θυμάμαι κάτι μεσημέρια στο σπίτι του αείμνηστου Άγγελου Κίτσου στο Μονοδένδρι, έξω ζέστη και πέτρα, όπως είναι το καλοκαίρι στο Ζαγόρι, που έβγαζε στο τραπέζι τα επόμενα σχέδια που είχε. Κάθονταν ώρα και περιέγραφε πόσο ωραία ήταν μία φωτογραφία με πτυχές ενός αρχαίου αγάλματος ή μία λεπτομέρεια από ένα κέντημα λαϊκής χειροτεχνίας. Την ίδια στιγμή μίλαγε για εκθέσεις και εκδόσεις και προϋπολογισμούς και κινητοποιήσεις μεγάλες.
Ο Κίτσος ήταν ένας βαθιά μορφωμένος άνθρωπος χωρίς να διαθέτει τα τυπικά εχέγγυα που σήμερα κολλάμε δίπλα στη γνώση με ακαδημαϊσμούς και τίτλους. Το κυριότερο όμως ήταν ότι ήξερε πώς γίνεται. Γι’ αυτό και ήταν ο μόνος Ηπειρώτης που μπορούσε να μιλάει κατευθείαν με τις ηγεσίες πολύ μεγάλων ιδρυμάτων και φορέων και να αναλαμβάνει τη διαχείριση μεγάλων έργων.

Και μία έκθεση φωτογραφίας είναι μεγάλο έργο. Και ένα βιβλίο. Πόσο δουλειά χρειαζόταν για να γίνει η πλάκα φωτογραφία και μετά τύπωμα… Και είχε και την ικανότητα να τους βρίσκει τους καλούς συνεργάτες που ήξεραν να κάνουν καλή δουλειά. Γι’ αυτό και τελικά το αποτέλεσμα ήταν τόσο σημαντικό. Και το μυστικό πάντα του γνώστη, είναι ότι τα κάνει όλα στο τέλος να φαίνονται εύκολα. Ότι μπορεί να τα κάνει ο καθένας. Μόνο που αυτό που δεν είναι αλήθεια. Γι’ αυτό και άφησε κενό για όσους γνωρίζουν, η απώλεια του Άγγελου. 

Στη φωτογραφία ο Άγγελος Κίτσος δείχνει ένα από τα σχέδιά του 
στον Δήμαρχο Αθηναίων το 2007 Ν. Κακλαμάνη

Παλεύοντας για τη δημοκρατία σε καιρούς διακινδύνευσης

Οι καιροί της έντασης, της πόλωσης, της διακινδύνευσης είναι εδώ παρόντες. Το προσφυγικό καθηλώνει την ελληνική κοινωνία και αποκαλύπτει δυνατότητες, ανεπάρκειες και προοπτικές. Την ίδια ώρα το τρομοκρατικό χτύπημα στις Βρυξέλλες φέρνει το φόβο και τον θάνατο στο σπίτι του πολίτη της διπλανής πόρτας σε όλη την Ευρώπη. Φράχτες ορατοί και αόρατοι υψώνονται μπροστά μας, δεσμά πρωτοφανή για τις εποχές μας, δεσμεύουν το παρόν και το μέλλον μας.
Η ελευθερία, η κρίση και ο στοχασμός, ακόμα και απλές καθημερινές πράξεις όπως η μετακίνηση ή το ταξίδι, περνάνε από τη σφαίρα του ατομικού και του δικαιώματος, στην πλευρά της εξουσίας, των όπλων, των σκοτεινών επιδιώξεων για κατίσχυση.

Καμία εξίσωση
Ο συσχετισμός του προσφυγικού με την τρομοκρατία είναι άτοπος με όποιο σκεπτικό κι αν γίνεται. Καμία εξίσωση δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, καμία διέξοδος δεν μπορεί να προέλθει από δήθεν «πολιτικές» που εξηγούν τα όσα συμβαίνουν μέσα από πολύπλοκα ιδεολογικά σχήματα και «αποκαλυπτικά» οράματα δυστοπίας. Όχι, δεν είναι η απάντηση σε όλα ο «καπιταλισμός». Δεν τέλειωσαν όλα, δεν είναι έρμαιο ακόμα οι άνθρωποι στα χέρια της τρομοκρατίας, των δουλεμπόρων και των εγκληματιών πολέμου. Όποιος θεωρεί ότι αυτή είναι η «φυσική εξέλιξη» του κακού που είναι στον πυρήνα του καπιταλισμού, τότε παραδίδεται, απενεργοποιείται και σταματά να εργάζεται για την εμπέδωση της δημοκρατίας και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και παίζει φυσικά ακριβώς το παιχνίδι της τρομοκρατίας που θέλει να δικαιώνεται στο έλλειμμα δημοκρατίας των προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών. Καμία δημοκρατία με προβλήματα δεν μπορεί να εξισώνεται με την τυφλή βία, νεοναζιστικών καθεστώτων, όποια μάσκα κι αν φοράνε αυτά κι όποια κοινωνική δυσαρέσκεια κι αν έρχονται δήθεν να εκφράσουν.

Διαρκής αγώνας
 Το κρίσιμο συνεπώς δεν είναι να καταδικάζουμε τη βία «από όπου κι αν προέρχεται». Αντίθετα είναι να αγωνιζόμαστε διαρκώς και ακατάπαυστα για τη δημοκρατία, την ελεύθερη έκφραση, το ίδιο το αγαθό της ζωής. Τότε είναι που μπορούμε να βρούμε και τρόπους προστασίας των κοινωνιών, των πόλεων και της ζωής, τότε είναι που ανοίγουν οι δρόμοι για την βοήθεια προς τον άλλο και την αλληλεγγύη που υμνεί την αγάπη για τη ζωή.