Σιγά σιγά, οι δήμοι της χώρας αναπτύσσουν κοινωνικές δομές που παρέχουν υπηρεσίες κατευθείαν στον δημότη που έχει ανάγκη. Τα κοινωνικά ιατρεία και το κοινωνικό παντοπωλείο που ανακοίνωσε χτες ο Δήμος Ιωαννιτών είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πολλά είναι τα παραδείγματα και στην υπόλοιπη Ελλάδα, κάτι που δείχνει ότι η κρίση επιταχύνει από μόνη της τις πρωτοβουλίες. Πριν από μόλις δύο χρόνια, δεν θα σε άκουγε καν ο δήμαρχος με ένα τέτοιο αίτημα, για να αποδειχθεί για μία ακόμα φορά ότι είναι η ανάγκη που σε κάνει να προχωράς. Και θα είναι πολύ παρήγορο αν όλες αυτές οι ανάγκες που γεννάει η κρίση ικανοποιηθούν κάποτε και με πραγματικές πρωτοβουλίες υπέρ της κοινωνίας.
Παράδοση
Οι κοινωνικές δομές αλληλεγγύης μοιάζουν καινοφανείς και ανακοινώνονται με συνεντεύξεις τύπου και μία κάποια επισημότητα, αλλά δεν είναι πρωτόγνωρες. Αντίθετα αποτελούν μέρος μιας πολύ μεγάλης παράδοσης, οικείας ακόμα στους ηλικιωμένους Έλληνες. Τα παιδιά των Παιδοπόλεων για παράδειγμα, ξεχωρίζουν στη μνήμη τους, την οργάνωση και τη φροντίδα που είχαν για το φαγητό και το ντύσιμό τους. Και μπορεί σήμερα να ξέρουμε τον ιδεολογικό ρόλο που έπαιζαν τέτοιες πρωτοβουλίες μέσα στο Ψυχροπολεμικό πλαίσιο της μεταπολεμικής περιόδου, όμως η πραγματική κοινωνική ανάγκη για να σωθούν τα παιδιά ήταν υπαρκτή. Και η άλλη πλευρά όμως, των αριστερών, τονίζει ακριβώς τη φροντίδα των παιδιών που έγιναν δεκτά με το τέλος του εμφυλίου στις σοσιαλιστικές χώρες. Αν τα δούμε όλα αυτά με μία απόσταση και με μία ιδεολογική αποφόρτιση, θα καταλάβουμε ότι μοιάζουν οι εποχές στην ανάγκη να σωθούν οι άνθρωποι από τη φτώχια και την εξαθλίωση.
Αλλαγές
Το αίτημα για κοινωνικές δράσεις συνηθίσαμε να το ακούμε έντονα από την αριστερά κυρίως, παρ΄ όλα αυτά τις τελευταίες δεκαετίες ακόμα και αριστεροί δήμοι στη χώρα μας δεν έδωσαν βάρος στα δίκτυα του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης. Υπήρχε και χρήμα ίσως στην ελληνική κοινωνία που έφτανε και στον φτωχό ακόμα, με έναν ίσως στρεβλό τρόπο. Ένα μεροκάματο από εδώ, ένα επίδομα από εκεί, κάπως κρύβαμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
Στη Δυτική Ευρώπη από το ’60 κυρίως και μετά αναπτύσσονται δίκτυα είτε μέσω τμημάτων της κοινωνικής αριστεράς (έννοια μάλλον άγνωστη στην Ελλάδα μετά το ’74, που όλα ήταν πολύ… κομματικά θα λέγαμε), είτε από άλλα δίκτυα όπως προοδευτικών μερίδων της εκκλησίας. Τα συσσίτια, οι ξενώνες, οι ομάδες αυτοβοήθειας είναι εδώ και πολλά χρόνια ενταγμένα στην κουλτούρα των κοινωνιών του «προηγμένου κόσμου».
Θέλουμε δηλαδή να πούμε, ότι και στην Ελλάδα ψηλαφούμε πια έναν δρόμο που έχει περπατηθεί στο παρελθόν και όσο κι αν μας κακοφαίνεται εμάς που ζήσαμε τη «χλιδή» του ’90 και του 2000, πρέπει να τον περπατήσουμε με γρήγορο βηματισμό πια. Ο εθελοντισμός και η αλληλεγγύη, δοκιμασμένες πρακτικές ανάμεσα στους Έλληνες όλα τα δύσκολα χρόνια του 20ου αιώνα, μπορούν να γίνουν τώρα, με θεσμική ή όχι βοήθεια, ένα κομμάτι της καθημερινής μας πολιτικής πρακτικής. Και ποιος ξέρει, μπορεί αυτός ο δρόμος να αποδώσει πολιτικά στο μέλλον, περισσότερο από τις συσκέψεις των κλειστών γραφείων.
Παράδοση
Οι κοινωνικές δομές αλληλεγγύης μοιάζουν καινοφανείς και ανακοινώνονται με συνεντεύξεις τύπου και μία κάποια επισημότητα, αλλά δεν είναι πρωτόγνωρες. Αντίθετα αποτελούν μέρος μιας πολύ μεγάλης παράδοσης, οικείας ακόμα στους ηλικιωμένους Έλληνες. Τα παιδιά των Παιδοπόλεων για παράδειγμα, ξεχωρίζουν στη μνήμη τους, την οργάνωση και τη φροντίδα που είχαν για το φαγητό και το ντύσιμό τους. Και μπορεί σήμερα να ξέρουμε τον ιδεολογικό ρόλο που έπαιζαν τέτοιες πρωτοβουλίες μέσα στο Ψυχροπολεμικό πλαίσιο της μεταπολεμικής περιόδου, όμως η πραγματική κοινωνική ανάγκη για να σωθούν τα παιδιά ήταν υπαρκτή. Και η άλλη πλευρά όμως, των αριστερών, τονίζει ακριβώς τη φροντίδα των παιδιών που έγιναν δεκτά με το τέλος του εμφυλίου στις σοσιαλιστικές χώρες. Αν τα δούμε όλα αυτά με μία απόσταση και με μία ιδεολογική αποφόρτιση, θα καταλάβουμε ότι μοιάζουν οι εποχές στην ανάγκη να σωθούν οι άνθρωποι από τη φτώχια και την εξαθλίωση.
Αλλαγές
Το αίτημα για κοινωνικές δράσεις συνηθίσαμε να το ακούμε έντονα από την αριστερά κυρίως, παρ΄ όλα αυτά τις τελευταίες δεκαετίες ακόμα και αριστεροί δήμοι στη χώρα μας δεν έδωσαν βάρος στα δίκτυα του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης. Υπήρχε και χρήμα ίσως στην ελληνική κοινωνία που έφτανε και στον φτωχό ακόμα, με έναν ίσως στρεβλό τρόπο. Ένα μεροκάματο από εδώ, ένα επίδομα από εκεί, κάπως κρύβαμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
Στη Δυτική Ευρώπη από το ’60 κυρίως και μετά αναπτύσσονται δίκτυα είτε μέσω τμημάτων της κοινωνικής αριστεράς (έννοια μάλλον άγνωστη στην Ελλάδα μετά το ’74, που όλα ήταν πολύ… κομματικά θα λέγαμε), είτε από άλλα δίκτυα όπως προοδευτικών μερίδων της εκκλησίας. Τα συσσίτια, οι ξενώνες, οι ομάδες αυτοβοήθειας είναι εδώ και πολλά χρόνια ενταγμένα στην κουλτούρα των κοινωνιών του «προηγμένου κόσμου».
Θέλουμε δηλαδή να πούμε, ότι και στην Ελλάδα ψηλαφούμε πια έναν δρόμο που έχει περπατηθεί στο παρελθόν και όσο κι αν μας κακοφαίνεται εμάς που ζήσαμε τη «χλιδή» του ’90 και του 2000, πρέπει να τον περπατήσουμε με γρήγορο βηματισμό πια. Ο εθελοντισμός και η αλληλεγγύη, δοκιμασμένες πρακτικές ανάμεσα στους Έλληνες όλα τα δύσκολα χρόνια του 20ου αιώνα, μπορούν να γίνουν τώρα, με θεσμική ή όχι βοήθεια, ένα κομμάτι της καθημερινής μας πολιτικής πρακτικής. Και ποιος ξέρει, μπορεί αυτός ο δρόμος να αποδώσει πολιτικά στο μέλλον, περισσότερο από τις συσκέψεις των κλειστών γραφείων.
Αποχρώσεις 18.11.11
