Ναταλί Κλαϊέρ, «Οι απαρχές του αλβανικού εθνικισμού», από το Ισνάφι

Από τις γιαννιώτικες εκδόσεις Ισνάφι (εξαιρετικές εκδόσεις, το ξαναλέμε), κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο της Γαλλίδας ερευνήτριας, Ναταλί Κλαϊέρ, «Οι απαρχές του αλβανικού εθνικισμού». Στις 10 Δεκεμβρίου παρουσιάστηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. Η μετάφραση είναι του Ανδρέα Σιδέρη, η επιμέλεια του Λεωνίδα Εμπειρίκου και του Ανδρέα Σιδέρη και το εισαγωγικό σημείωμα του Κώστα Κωστή. Κοστίζει 39 ευρώ.
Η Ναταλί Κλαϊέρ είναι διευθύντρια στο Τμήμα τουρκικών και οθωμανικών ερευνών του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας. Ως ειδικός σε θέματα ταυτοτήτων και θρησκείας στα Βαλκάνια, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις μουσουλμανικές μυστικιστικές αδελφότητες. Μαζί με τον Xavier Bougarel εξέδωσε το «Le nouvel islam balkanique» (Paris 2001) το οποίο αναφέρεται στην επανασύνθεση που πραγματοποιείται μεταξύ ισλάμ και πολιτικής στα μετακομμουνστικά Βαλκάνια. Κατέστησε τον οθωμανικό και μετα-οθωμανικό αλβανικό χώρο το σημείο αιχμής των πρόσφατων ερευνών της. Ιδιαίτερα, δημοσίευσε το «L’Albanie, pays des derviches» (Berlin-Wiesbanden, 1990) και το «Religion et nation chez les Albanais, XIXe- XXe siècles» (Istanbul, 2003). Στην παρούσα φάση μελετάει την θρησκεία και την δομή του αλβανικού κράτους κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου.
Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της έκδοσης:
«Ο αλβανικός εθνικισμός και γενικότερα ο αλβανισμός εν τω συνόλω δεν είναι τόσο ιδιαίτερος όσο γενικά λέγεται. Εγγράφεται και αυτός στην ίδια συγκυρία ανέλιξης των άλλων βαλκανικών εθνικισμών του 19ου αιώνα, δηλαδή της προοδευτικής υποχώρησης της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη, προς όφελος των νέων χριστιανικών βαλκανικών Κρατών και ορισμένων Μεγάλων Δυνάμεων.
Αν και θεωρείται περισσότερο όψιμος από τους άλλους εθνικισμούς της περιοχής, ωστόσο δεν είναι και τόσο. Όπως και οι άλλοι, εμφανίζεται στην αρχή του 19ου αιώνα, αλλά αποκτά σημασία μόνο στο δεύτερο μισό του αιώνα. Αυτό που πράγματι είναι όψιμο, είναι η διάχυσή του στους κόλπους ευρύτερων κύκλων από αυτούς που συγκροτούν οι πρώτοι αλβανιστές, δηλαδή οι πρώτοι υποκινητές της αλβανικής εθνικής ταυτότητας…Η πολιτική των οθωμανικών αρχών διαδραματίζει, έμμεσα ή άμεσα, ένα ρόλο στην επικύρωση της αλβανικότητας, ακόμη και αν ο αλβανικός εθνικισμός αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για την Αυτοκρατορία στα Βαλκάνια. Τελικά, διαμορφώνονται πολλές εκφάνσεις αλβανικότητας σε συνάρτηση με τον ελληνισμό, είτε από συνταύτιση είτε από αντίδραση».
Το βιβλίο της Ναταλί Κλαϊέρ δεν έρχεται απλά να καλύψει ένα (αδικαιολόγητο) κενό της ελληνικής βιβλιογραφίας για τους Αλβανούς. Και σίγουρα θα «δυσκολέψει» όσους έμαθαν να σκέφτονται αποκλειστικά μέσω κατασκευασμένων εννοιών όπως η θρησκεία, η γλώσσα, η παιδεία, η εθνικότητα και τελικά τα σύνορα.
Αυτό το βιβλίο μας κάνει να μη σκεφτόμαστε με όρους καλού και κακού, πατριώτη και προδότη, ηττημένου και νικητή, εχθρού και φίλου…».