Ναταλί Κλαϊέρ, «Οι απαρχές του αλβανικού εθνικισμού», από το Ισνάφι

Από τις γιαννιώτικες εκδόσεις Ισνάφι (εξαιρετικές εκδόσεις, το ξαναλέμε), κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο της Γαλλίδας ερευνήτριας, Ναταλί Κλαϊέρ, «Οι απαρχές του αλβανικού εθνικισμού». Στις 10 Δεκεμβρίου παρουσιάστηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. Η μετάφραση είναι του Ανδρέα Σιδέρη, η επιμέλεια του Λεωνίδα Εμπειρίκου και του Ανδρέα Σιδέρη και το εισαγωγικό σημείωμα του Κώστα Κωστή. Κοστίζει 39 ευρώ.
Η Ναταλί Κλαϊέρ είναι διευθύντρια στο Τμήμα τουρκικών και οθωμανικών ερευνών του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας. Ως ειδικός σε θέματα ταυτοτήτων και θρησκείας στα Βαλκάνια, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις μουσουλμανικές μυστικιστικές αδελφότητες. Μαζί με τον Xavier Bougarel εξέδωσε το «Le nouvel islam balkanique» (Paris 2001) το οποίο αναφέρεται στην επανασύνθεση που πραγματοποιείται μεταξύ ισλάμ και πολιτικής στα μετακομμουνστικά Βαλκάνια. Κατέστησε τον οθωμανικό και μετα-οθωμανικό αλβανικό χώρο το σημείο αιχμής των πρόσφατων ερευνών της. Ιδιαίτερα, δημοσίευσε το «L’Albanie, pays des derviches» (Berlin-Wiesbanden, 1990) και το «Religion et nation chez les Albanais, XIXe- XXe siècles» (Istanbul, 2003). Στην παρούσα φάση μελετάει την θρησκεία και την δομή του αλβανικού κράτους κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου.
Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της έκδοσης:
«Ο αλβανικός εθνικισμός και γενικότερα ο αλβανισμός εν τω συνόλω δεν είναι τόσο ιδιαίτερος όσο γενικά λέγεται. Εγγράφεται και αυτός στην ίδια συγκυρία ανέλιξης των άλλων βαλκανικών εθνικισμών του 19ου αιώνα, δηλαδή της προοδευτικής υποχώρησης της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη, προς όφελος των νέων χριστιανικών βαλκανικών Κρατών και ορισμένων Μεγάλων Δυνάμεων.
Αν και θεωρείται περισσότερο όψιμος από τους άλλους εθνικισμούς της περιοχής, ωστόσο δεν είναι και τόσο. Όπως και οι άλλοι, εμφανίζεται στην αρχή του 19ου αιώνα, αλλά αποκτά σημασία μόνο στο δεύτερο μισό του αιώνα. Αυτό που πράγματι είναι όψιμο, είναι η διάχυσή του στους κόλπους ευρύτερων κύκλων από αυτούς που συγκροτούν οι πρώτοι αλβανιστές, δηλαδή οι πρώτοι υποκινητές της αλβανικής εθνικής ταυτότητας…Η πολιτική των οθωμανικών αρχών διαδραματίζει, έμμεσα ή άμεσα, ένα ρόλο στην επικύρωση της αλβανικότητας, ακόμη και αν ο αλβανικός εθνικισμός αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για την Αυτοκρατορία στα Βαλκάνια. Τελικά, διαμορφώνονται πολλές εκφάνσεις αλβανικότητας σε συνάρτηση με τον ελληνισμό, είτε από συνταύτιση είτε από αντίδραση».
Το βιβλίο της Ναταλί Κλαϊέρ δεν έρχεται απλά να καλύψει ένα (αδικαιολόγητο) κενό της ελληνικής βιβλιογραφίας για τους Αλβανούς. Και σίγουρα θα «δυσκολέψει» όσους έμαθαν να σκέφτονται αποκλειστικά μέσω κατασκευασμένων εννοιών όπως η θρησκεία, η γλώσσα, η παιδεία, η εθνικότητα και τελικά τα σύνορα.
Αυτό το βιβλίο μας κάνει να μη σκεφτόμαστε με όρους καλού και κακού, πατριώτη και προδότη, ηττημένου και νικητή, εχθρού και φίλου…».

Μπήκα στα 40 κι ακόμα παίζω wii (παραφθορά λαϊκού άσματος)

 Κάτω από το Δημοτικό Ωδείο

Το Σάββατο έγινα 40 χρονών. Δεν νιώθω κάτι ιδιαίτερο, αν και το νούμερο μου προκαλεί κάποιο δέος. Θα έλεγα, πόσο γρήγορα πέρασαν τα χρόνια, αλλά είναι πολύ κοινότοπο. Πέρασαν όμως... Όχι γρήγορα γιατί τα θυμάμαι πώς πέρασαν. Θυμάμαι όμως και πώς ένιωθα όταν ήμουν 26 ή 32 και καμιά φορά είναι τόσο δυνατή η μνήμη που λέω πως ήταν χτες.

Τις κρίσεις ηλικίας τις πέρναγα πάντα νωρίτερα. Των 40 την πέρασα πριν από δύο- τρία χρόνια. Βοήθησαν σε αυτό και μερικές καταστάσεις που έμπλεξα και οι λάθος άνθρωποι που βρέθηκαν μπροστά μου στις δουλειές που έκανα. Άλλα έτσι δεν γίνεται πάντα με την κρίση; Των 30 την πέρασαν στα 27 μου, των 20κάτι στα 18. και πάει λέγοντας. Ελπίζω να συγχρονιστώ κάποια στιγμή.

Τα 40 μου τώρα με βρήκαν σε μια δύσκολη θέση. Πιάστηκε η δεξιά μου πλευρά γιατί έπαιζα πιγκ πογκ στο Wii που πήραμε. Λέω πήραμε γιατί ήταν μια οικογενειακή επένδυση για το παιδί, αλλά παίζω περισσότερο νομίζω. Τέλος πάντων.

Τα μπλογκ περνάνε κρίση διεθνώς κι ακόμα περισσότερο στη χώρα μας που βρέθηκαν στα χέρια αγράμματων. Μια διέξοδος είναι να γίνουν πιο ημερολογιακά, όπως στην αρχή τους, όχι όμως άνευ ουσίας. Το αν πιάστηκε η μέση μου από το Wii δεν είναι και τόσο σημαντική πληροφορία. Το ότι πιστεύω όμως ότι μεγαλώνοντας ο άνθρωπος γίνεται καλύτερος και πιο ελεύθερος, νομίζω ότι είναι. Το πιστεύω. Για να δούμε τι θα γίνει στη φάση 2 τούτου του μπλογκ... Θα παραμείνει πάντως μεταξύ φίλων.

ΥΓ Στο facebook είμαι πλέον ο Φιλήμων Καραμήτσος (αν και πάντα αυτός ήμουν)

Στηρίζουμε την Αφροδίτη Αλ Σάλεχ... προφανώς

Η Αφροδίτη Αλ Σάλεχ εργάζεται πλέον ως ειδική σύμβουλος σε ζητήματα μετανάστευσης του Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη Σπύρου Βούγια. «Στόχος μου/μας είναι να εφαρμοστούν κοινωνικές πολιτικές ώστε να αντιμετωπιστεί ολιστικά, ουσιαστικά και ανθρώπινα το ζήτημα των μη νόμιμα εισερχόμενων μεταναστών- των ανθρώπινων ροών. (Όχι άλλες Παγανές!)» αναφέρει στο μπλογκ της  «Αφηρημένες κάποιες σκέψεις» (afroditealsalech.blogspot.com).
Γράφει δυνατά για τους μετανάστες, ειδικά γι' αυτούς που δεν έχουν καθόλου φωνή. Τη θυμάμαι όταν είχε έρθει να παρουσιάσει ένα βιβλίο της στα Γιάννενα, στο "Σταθμό". Δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία στο βιβλίο. Η ίδια έμοιαζε πολύ "ρομαντική", πιο ταιριαστή στο ρόλο της ηθοποιού και της συγγραφέα. Να όμως που αποδεικνύεται ότι η κοψιά του ανθρώπου είναι το μυαλό του και το ψυχικό του σθένος. Κι από αυτά διαθέτει η Αφροδίτη όπως φαίνεται σε αυτά που γράφει στις εφημερίδες  (ξεκινάμε να διαβάζουμε από εδώ).
Γι' αυτό και της επιτέθηκε η ακροδεξιά. Οι ρημαγμένοι άνθρωποι του σκοταδιού αδυνατούν να αποδεχτούν το Λόγο. Γι' αυτό και προσπαθούν να πλήξουν την Αφροδίτη για το σώμα της. Είναι αυτό που θεωρούν κατ' αρχήν ευάλωτο.
Μακάρι να κάνουν κάτι όλα αυτά τα υπουργεία της νέας κυβέρνησης για τους μετανάστες, ειδικά για αυτούς που δεν έχουν χαρτιά. Το ΠΑΣΟΚ όμως ήταν πάντα ένα λαϊκιστικό κόμμα, γεμάτο από συντηρητικούς πολιτικούς και ψηφοφόρους. Μακάρι...

υγ. Πολύ καλή η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ (εδώ)

Η θεραπεία ως ανταπόδοση στην Κούνεβα

«Για τα ιατρικά μου έξοδα δεν πληρώνω. Οι ιδιώτες γιατροί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς λεφτά, έρχονται εδώ από άλλα νοσοκομεία για να με εγχειρήσουν και δεν έχει ζητήσει κανείς τίποτα». Αυτό έγραψε στην Athens Voice η Κωνσταντίνα Κούνεβα, μεταξύ άλλων πολλών (κοίτα).
Μοιάζει με κάτι σαν ανταπόδοση της κοινωνίας που στο πρόσωπο της Κούνεβα αναγνωρίζει ότι έκανε ένα λάθος.
Μακάρι αυτή η αναγνώριση να μην είναι στιγμαία, να έχει και συνέχεια, να πιέσουν οι γιατροί και το ιατρικό σύστημα για ακόμα καλύτερη και λαϊκότερη ιατρική στη χώρα μας.
Γιατί υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που έχουν την ανάγκη της θεραπείας και δεν έχουν καθόλου χρήματα για την «αγοράσουν».

"Περήφανος που είμαι δεξιός" και η ψήφος στον Σαμαρά

Ο Αντώνης Σαμαράς ζητάει από τους φίλους της υποψηφιότητάς του να αισθάνονται περήφανοι για την πολιτική τους ταυτότητα. Είμαι περήφανος που είμαι δεξιός ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων.
Οπότε η νέα Νέα Δημοκρατία, υπό την ηγεσία του, θα είναι ένα δεξιό κόμμα, περήφανο για τον εαυτό της και θα καλεί τους υπόλοιπους ψηφοφόρους, περίπου 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους (αν υπολογίσουμε ότι και καλά θα ψηφίσουν την Κυριακή 500 χιλιάδες άνθρωποι) να συμμαχήσουν με τη δεξιά για να κυβερνηθεί ο τόπος.
Είναι ίσως από τις πιο αποκαλυπτικές στιγμές, κατά την οποία ομολογείται δημόσια ότι ένα μεγάλο κόμμα εξουσίας μπορεί να κυβερνήσει μόνο με μια συμμαχία από τα κάτω. Ότι όσοι επιλέγουν κάθε φορά το πρώτο κόμμα δεν είναι "δικοί του". Και υπό αυτήν την έννοια, μπορούν ανά πάσα στιγμή να φύγουν για ένα άλλο κόμμα. Ενδιαφέρουσα η αποκάλυψη. και δείγμα του στόχου: Η Νέα Δημοκρατία θα είναι ένα μικρό δεξιό κόμμα που θα ευελπιστεί να γίνει κυβέρνηση πείθοντας τους πολλούς ότι θα καταφέρει (παρά του ότι, ή επειδή είναι δεξιά). Υπό κάποια έννοια ακούγεται δημοκρατικό.

Κάτω

Μας είπαν ότι σε αυτό το ποτάμι
απαγορεύεται η κολύμβηση
γιατί προορίζεται για βαπτίσεις.
Πιστούς και υποψήφιους λυτρωμένους
δεν είδαμε τριγύρω
Κι έτσι βουτήξαμε γυμνοί, προκλητικοί, τροπαιοφόροι
Σαν λάγνα σκυλιά
Όταν το νερό κατέβασε
πνιγμένους και κούτσουρα από πεθαμένα δέντρα
βουτήξαμε για μία ακόμα φορά
και μείναμε εκεί να κοιτάμε στον καθρέφτη
τους αδαείς βολβούς μιας πέστροφας.

Φιλ.Κ.

28.4.09

Οι δημοσιογράφοι της Ημέρας έχουν λόγο

Μετά το κλείσιμο της Ημέρας, της εφημερίδας των Πατρών, οι εργαζόμενοι έβγαλαν μια δική τους έκδοση (στη διεύθυνση http://www.esiepin.gr/esiepin/HMERA_ERGAZOMENON.pdf). Αυτό που αναδεικνύεται είναι το πόσο σοβαρός και αξιοπρεπής μπορεί να γίνει ο λόγος του απλού, μισθωτού δημοσιογράφου, όταν μιλάει για τη δουλειά του. Είναι κρίμα που μιλάμε έτσι, μόνο σε περιόδους κρίσης.
Συνολικά, για το τι γίνεται στο δημοσιογραφικό χώρο της περιοχής μας, πολύ χρήσιμη είναι η σελίδα της Ένωσης μας της ΕΣΗΕΠΗΝ.
Όποιος μιλάει για "αλήτες, ρουφιάνους, δημοσιογράφους" και αγνοεί τι γίνεται ακριβώς στην ελληνική δημοσιογραφία, σήμερα, είναι ένας βολεμένος, μικροαστούλης του κερατά, που άλλος του πληρώνει τα χρώματα για τα συνθήματα στους τοίχους.

Όλοι μεγάλοι είμαστε

Ο Σέρζιο Κονσεϊνσάο (Sergio Conceicao) κρεμάει τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια και γίνεται διευθυντής του ποδοσφαιρικού τμήματος του ΠΑΟΚ στον οποίο παίζει τα τελευταία χρόνια. Στη δήλωσή του αναφέρει: "Είμαι περήφανος επειδή κρεμάω τα ποδοσφαιρικά μου παπούτσια σ' έναν πραγματικά μεγάλο σύλλογο" (εδώ).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια ευαίσθητη στιγμή στην καριέρα ενός καλού ποδοσφαιριστή, που ευτύχησε να αναγνωριστεί διεθνώς. Οι συγκυρίες τον έφεραν στον ΠΑΟΚ στον οποίο πρόσφερε όσο μπορούσε και ομόρφυνε το φτωχό και μίζερο ελληνικό ποδόσφαιρο. Και είναι ακόμα καλύτερο ότι θα μείνει ως παράγοντας στην ομάδα, σε μια χώρα που δεν ευδοκιμούν οι πραγματικοί αθλητικοί παράγοντες και οι γνώστες του αθλήματος.
Όμως ο ΠΑΟΚ "δεν είναι πραγματικά μεγάλος σύλλογος" όπως λέει στη δήλωσή του. Καμιά ελληνική ομάδα δεν είναι μεγάλη. Μεγάλη είναι η Μπαρτσελόνα, η Ρεάλ, η Λίβερπουλ, η Μίλαν, η Μάντσεστερ, η Μπάγερ και μερικές άλλες (ακόμα και την Τσέλσι δύσκολα τη λες μεγάλη).
Στη μικρή μας ενδοχώρα αναδεικνύουμε συχνά σε "μεγάλους" και "σταρ" κάποιους που έξω από τα σύνορα δεν είναι παρά οι μικροί. Το κάνουμε ίσως για να χαϊδεύουμε τα αυτιά των φιλάθλων, ή για να φαινόμαστε πρώτοι στο χωριό. Αλλά οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες, μόλις περάσουμε τα σύνορα.
Αν αντίθετα αφήσουμε τα μεγάλα λόγια και κάνουμε απλώς και απλά τη δουλειά μας, ίσως κάτι καταφέρουμε στο μέλλον.

Ο Λίγα απ' όλα κάνει δουλειά

Ο Γιαννιώτης bloger Λίγα απ' όλα (εδώ), κάνει καλή δουλειά. Κυρίως γιατί δίνει πρωτότυπο υλικό με βίντεο και κείμενα, παραπέμποντας στην πηγή. Του αρέσει η ιστορία και κοπιάζει για να βγάλει κάτι. Προσωπικά έχω διαφορετική προσέγγιση σε κάποια ζητήματα, αλλά χαίρομαι να βλέπω τόσο υλικό στο προσκήνιο- παράδειγμα το βίντεο με τον Ρένο Αποστολίδη είναι πραγματική προσφορά στον αναγνώστη.

Να βρεθεί ο δολοφόνος της Κωνσταντίνας Κούνεβα

Το γεγονός ότι η ελληνική ακροδεξιά (και ολίγη από τη δεξιά) ενοχλήθηκαν από την επικήρυξη του δολοφόνου της Κωνσταντίνας Κούνεβα με 1 εκατομμύριο, δείχνει ότι ήταν μια καλή κυβερνητική πρωτοβουλία. Όπως ήταν καλή (έστω και λίγο λαϊκιστική, αλλά ο λαϊκισμός είναι σύμφυτος με την εξουσία στη χώρα μας) και η παράδοση ενός σπιτιού στην οικογένειά της και σίγουρα είναι αυτονόητα θετικό ότι δεν κλείνει ο φάκελος της ανάκρισης.
Αυτό που μένει είναι να "μιλήσουν" κάποιοι από το εγκληματικό κύκλωμα και να είναι έτοιμος κάποιος να "ακούσει" (ένας αστυνομικός, ένας συνένοχος αρχικά κλπ). Κάτι όμως που είναι δύσκολο ένα χρόνο μετά την επίθεση.
Επειδή όμως υπάρχει ένα ζήτημα ηθικής όταν συνεργάζεται κάποιος με την αστυνομία, νομίζω ότι κάποτε πρέπει να κάνουμε ένα βήμα μπροστά. Πριν από κάποια χρόνια, κάμποσοι δήλωναν ότι δεν θα κατέδιδαν ποτέ ένα μέλος της "17Ν". Σήμερα η "17Ν" έχει πολλούς οπαδούς στη λαϊκή δεξιά που φαντασιώνεται πόλεμο κατά της Νέας Τάξης. Και στην περίπτωση όμως του "αντάρτικου πόλης" έχεις την κομφορμιστική άνεση να δηλώνεις μη συνεργάσιμος με την αστυνομία όσο δεν απειλείσαι ατομικά ή δεν σκοτώνουν το δικό σου παιδί σε καμιά γωνία της Αθήνας.
Η περίπτωση όμως της Κούνεβα αποδεικνύει ότι η βία είναι παντού και δίπλα μας. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να μετατραπούμε σε θύμα. Το γεγονός ότι σήμερα στους δρόμους μπορεί να κάνουμε κάποια παρατήρηση σε έναν οδηγό κι αυτός να βγει να μας σκοτώσει (έγινε κι αυτό...), αποδεικνύει ότι κανείς μας δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος της βίας.
Γι' αυτό κι έχει μεγάλη σημασία να βρεθεί ο δολοφόνος της Κωνσταντίνας. Για να πάρουν ένα μήνυμα και οι θύτες. Σε όποιον αρέσουν τα όπλα και οι εκκαθαρίσεις... ας ανέβει στο βουνό. Όλο και θα βρει καμιά νάρκη ξεχασμένη από το 1949.

ΝΔ: Ηγεμονία, ιδεολογία και αναζήτηση της αυθεντικότητας

Στην ομιλία του στο συνέδριο της ΝΔ (εδώ), ο υποψήφιος πρόεδρος Παναγιώτης Ψωμιάδης είπε: «Κουράσαμε τον κόσμο μας, χαρίσαμε την κοινωνία σε αριστερές δυνάμεις». Ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Το «χαρίσαμε» σημαίνει ότι κάποτε την κατείχαμε, την κοινωνία. Έχω κάτι και το χαρίζω και σήμερα αυτή η κοινωνία είναι στα χέρια των αριστερών δυνάμεων.
Προφανώς εννοεί ο υποψήφιος ότι η μείωση των ελλειμμάτων διά των φόρων και της λιτότητας, όπως κάνει σήμερα η κυβέρνηση, είναι «αριστερή» πολιτική.
Ή μπορεί απλώς να εννοεί ότι δεν πειράζει να βάζουμε φόρους και να επιβάλλουμε λιτότητα για να πέσουν τα ελλείμματα, φτάνει η κοινωνία να ανήκει στις «δεξιές» δυνάμεις.
Το «χαρίσαμε» είναι πολύ δηλωτικό της αντίληψης για την πολιτική.

Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή του ετεροπροσδιορισμού από την αριστερά.
Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος γράφει στην ιστοσελίδα του (εδώ, το κείμενο ανέσυρε και ο φίλος so what): «Στην λεγόμενη κεντροδεξιά στην Ελλάδα επιμένουν να αγνοούν μια δραματική πραγματικότητα. Οι μετεμφυλιακές ενοχές που ενστάλαξαν επάνω της οι ρεβανσιστικές δυνάμεις της Αριστεράς για τις άδικες εν πολλοίς διώξεις της εποχής εκείνης την έχουν εξορίσει σε ιδεολογική έρημο. Και στελέχη και οπαδοί της συχνά φέρονται σαν να ντρέπονται που δεν είναι αριστεροί. Η καταξίωση των απόψεων της αριστεράς είναι σχεδόν καθολική».
Πρόκειται για έναν κλασσικό μύθο, διαδεδομένο στην ελληνική δεξιά: Μας έχει αλώσει η αριστερά, πρέπει να είμαστε περήφανοι για την ιδεολογία μας, δεν είναι κακό να είσαι δεξιός κλπ). Ακούγεται πολύ αυτές τις ημέρες κι από την ομάδα Σαμαρά.
Είναι μύθος γιατί ουδέποτε η αριστερά ηγεμόνευσε στην πατρίδα μας. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι το ΠΑΣΟΚ ανήκει στην αριστερά, η εκλογή του έγινε το 1981, 30 χρόνια δηλαδή μετά το τέλος του εμφυλίου.
Δεν μπορεί να υπάρχει ιδεολογική ηγεμονία χωρίς πολιτική και κοινωνική ηγεμονία. Οι πολιτικές που αναπτύχθηκαν στην ελληνική οικονομία χαρακτηρίζονταν πάντα από αναπαραγωγή καπιταλιστικών μοντέλων ανάπτυξης. Δεν υπάρχει περίπτωση μια χώρα να είναι καπιταλιστική με καταξιωμένη την αριστερή ιδεολογία. Είναι πολιτικά αδύνατο.
Αλλά ούτε καν οι αναδιανεμητικές πολιτικές του ΠΑΣΟΚ το διάστημα 1981- 1985 μπορούν να θεωρηθούν «αριστερές»- το πολύ να τις πεις σοσιαλδημοκρατικές.

Ο μύθος της καταξίωσης συνεπώς των αριστερών απόψεων, θέλει νομίζω περισσότερο να τονίσει την αδυναμία των «δεξιών» απόψεων να φτιάξουν έναν αντίθετο κυρίαρχο «μύθο», μια ανάγνωση του παρόντος και κυρίως του παρελθόντος.
Δεν χρειάζεται όμως να υπάρχει ένας τέτοιος μύθος. Και φυσικά ουδέποτε ευδοκίμησε μία και μόνη ανάγνωση της ιστορίας.
Και η δεξιά και η αριστερά είναι γεμάτη από ιδέες, ιδεολογήματα, κοινοτοπίες και στερεότυπα. Το ότι αποτελούν, όμως, μια σύνθεση απόψεων και όχι ίσως ένα «καθαρό» ρεύμα, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ιδεολογία.
Το να είσαι υπέρ της ιδιωτικής οικονομίας ή του λιγότερου κράτους, δεν συνιστά ιδεολογία και μάλιστα στην πιο καθαρή θα έλεγα έκφανση;
Α, και τι ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς έχουμε σε αυτή τη χώρα, όταν διαχρονικά η Εκκλησία έχει πρώτο ρόλο, η λογοκρισία είναι στην πρώτη γραμμή και το «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» με διάφορες παραλλαγές αγγίζει την πλειοψηφία των Ελλήνων, αριστερών, κεντρώων και δεξιών (με καλύτερο παράδειγμα της ταύτιση των απόψεων του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ για τον γάμο των ομοφυλοφίλων).

Προφανώς και στη Νέα Δημοκρατία υπάρχει ένα πρόβλημα ταυτότητας. Το έχουν πλέον όλα τα μεγάλα κόμματα εξουσίας στην Ευρώπη, που έχουν γίνει multi για να μπορέσουν να αγγίξουν τους πολλούς και τους μεσαίους. Έχω την αίσθηση όμως ότι η συνεχής αγωνία για μια πιο αυθεντική, δεξιά ιδεολογία, οδηγεί εν τέλει στον μαρασμό, τον περιορισμό και στη μετατόπιση προς τα ακροδεξιά. Ειδικά στη χώρα μας, όπου και το κράτος δεν εκσυγχρονίστηκε, αλλά και η δεξιά πολιτικά δεν μπορεί να αποκολληθεί από τους προπάτορές της στην ΕΡΕ και το προπολεμικό Λαϊκό Κόμμα. Αλλά αυτό μοιάζει περισσότερο με αναπηρία παρά με κάποια τυχόν ιδεολογική έρημο.
Και τον τελευταίο επιχειρηματία μέλος της ΝΔ να ρωτήσεις πάντως, μια χαρά θα σου περιγράψει τις αρχές της επιχειρηματικότητας στον καπιταλισμό. Χωρίς καν να ονομάσει τις απόψεις του «ιδεολογία» ή να τις χαρακτηρίσει «δεξιές».
Αλλά τότε θα ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για το πόσο ιδεολογική είναι η επιχειρηματικότητα, πόσο ουδέτερη η οικονομία ή πόσο τέλειωσαν οι ιδεολογίες. Αυτή τη συζήτηση θα την κάνουμε αν εκλεγεί η Ντόρα Μπακογιάννη. Αν εκλεγεί ο Αντώνης Σαμαράς θα επιστρέψουμε στην «αυθεντικότητα» της πατριωτικής δεξιάς και την περηφάνια να είναι κανείς δεξιός. Και τότε θα αποκτήσουμε επιτέλους ένα περήφανο ΚΚΕ και μια περήφανη ΝΔ.

(ας ελπίσουμε ότι δεν θα θεωρηθεί το τελευταίο ως μια συμπάθεια προς τη ΝΔ της Ντόρας. Διαπιστώσεις κάνω. Και πιστεύω ότι η ΝΔ πρέπει να μετατραπεί σε ένα πολυσυλλεκτικό, κεντρώο κόμμα, με συλλογική ηγεσία. Άλλη κουβέντα όμως κι αυτή).

Αντώνης Σαμαράς: Επιστροφή στο παρελθόν

Ο Αντώνης Σαμαράς ήρθε στα Γιάννενα και μίλησε στην αίθουσα του ξενοδοχείου Du Lac λίγο μετά τις 8 το βράδυ της Κυριακής. Το ακροατήριο του ήταν μικρότερο από αυτό που μάζεψαν, ο καθένας στη δική του εκδήλωση,  οι τέσσερις πρώτοι υποψήφιοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ του νομού Ιωαννίνων κατά τον πρόσφατο προεκλογικό αγώνα.

Ήταν ένα κοινό αμήχανο, λόγω του πρωτόγνωρου της κατάστασης. Μου θύμισε τις συγκεντρώσεις του Γιώργου Παπανδρέου το 2005 και μετά που δεν ήξεραν οι του ΠΑΣΟΚ αν πρέπει να τον φιλήσουν ή πότε να χειροκροτήσουν.

Σιγά σιγά πάντως το κοινό ζεστάθηκε και άρχισε να χειροκροτεί θερμά τον υποψήφιο της ΝΔ.

Ο Αντώνης Σαμαράς έκανε κάτι πρωτότυπο- όχι τόσο πρωτότυπο, το κάνουν και κάποιοι ξεχασμένοι στο ΠΑΣΟΚ ακόμα και σήμερα που μείναν στο παλιό καλό κόμμα του λαού:  Μνημόνευσε την "παράταξη" του '80, τη Νέα Δημοκρατία του Ευάγγελου Αβέρωφ και του Κωνσταντίνου Καραμανλή- όχι αυτή τη φορά δεν θυμήθηκε το δάκρυ για τη Μακεδονία, κάτι που ήδη του προκαλεί επικοινωνιακό πρόβλημα. Οι αναφορές του στο "μακεδονικό" και τα διεθνή ήταν ελάχιστες.

Ο Αντώνης Σαμαράς "επιστρέφει" στη "μητέρα" παράταξη. Εκεί, στην αγκαλιά της, όλα είναι ειδυλλιακά και αμόλυντα. Αγνά. Ναι, κάποτε υπήρξε μια παράταξη που εξέφραζε όλον το λαό, που ήταν στυλοβάτης του συστήματος. Εκεί επιστρέφουν όλα τα παιδιά που έχασαν το δρόμο τους.

Μόνο που αυτή η παράταξη δεν υπήρξε ποτέ. Και σήμερα δεν έχει νόημα να τη μνημονεύεις.

Κανείς λογικός πολίτης δεν ενδιαφέρεται πώς έσωσε ο Αβέρωφ το κόμμα το 1981 από τη μετεκλογική εξαφάνιση- κι ας αφιέρωσε πολλή ώρα σε αυτή τη μνήμη ο Αντώνης Σαμαράς. Με το παρελθόν, το ωραιοποιημένο και ανιστόρητο, δεν πας πουθενά σήμερα.

Θα έχει πάντως ενδιαφέρον να δούμε πώς θα ψηφίσουν τα "απλά μέλη" της παράταξης. Δείχνουν όντως ενδιαφέρον για το παρελθόν. Προσπαθώντας να αποφύγουν το παρόν ίσως.

Για τον Αντώνη Σαμαρά ρίχνετε και μια ματιά εδώ.

Σε περιόδους δημοκρατίας, δεν είμαι με κανέναν που κρατάει όπλα

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το τρομοκρατικό χτύπημα εναντίον των έξι αστυνομικών, μας βάζει και σε μια νέα φάση. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε το ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνταν η εγχώρια τρομοκρατία, ένα πλαίσιο που μπορούσαμε κάπως να το χαρτογραφήσουμε παραπέμποντας στην ιστορική αριστερά. Πλέον, το μόνο που γνωρίζουμε με ασφάλεια είναι ποιοι είναι οι "στόχοι". Είναι οι αστυνομικοί, οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι εργολάβοι, οι δικαστές. Και παλιότερα ήταν οι ίδιοι, τώρα όμως αρκεί η ιδιότητα του "στόχου" για να "εξηγήσει" και το χτύπημα. Και... νοσηλευτή που θα περνάει τυχαία να σκοτώσουν οι τρομοκράτες ή ως "άμαχο" θύμα ενός "πολέμου" (τους) θα τον θεωρήσουν ή ως δημόσιο υπάλληλο θα τον ενοχοποιήσουν. Μονά ζυγά δικά τους, ή αλλιώς όποιος διαθέτει κουμπούρια έχει και το δίκιο που μπορεί να επιβάλλει. Περιέργως η "αστική" δικαιοσύνη θεωρεί τον κατηγορούμενο αθώο μέχρι της αποδείξεως του αντιθέτου, ενώ το σύγχρονο αντάρτικο πόλεων θεωρεί όσους "σιωπούν", συνένοχους.
Παρ' όλα αυτά, η απάντηση σε αυτού του είδους την τρομοκρατία είναι μονοδιάστατη. Αρκεί να κάνουμε μια πορεία που να λέει "φτάνει πια" όπως ζητάνε τις τελευταίες μέρες πολλοί δημοσιογράφοι και κάποιοι πολιτικοί; Μήπως το κάνουμε μόνο και μόνο για να διαχωρίσουμε τη θέση μας; Και προφανώς δεν είναι κακό να διαχωρίζεις τη θέση σου γιατί είναι εμφανές πια ότι ο μόνος ρόλος της τρομοκρατίας είναι να αυξάνει τη στρατιωτικοποίηση του κράτους και να ενισχύει τα ερείσματα της ακροδεξιάς.
Το ζήτημα όμως είναι ποιος θέτει τα ερωτήματα. Προς το παρόν τα ερωτήματα τα θέτει ή ο τρομοκράτης με το καλάσνικοφ ή το κράτος. Ανάμεσα δεν υπάρχει. Μέχρις τουλάχιστον να μπορέσουμε να βρούμε έναν τρόπο να πούμε και "φτάνει πια" και "πολιτικά δικαιώματα σε κάθε πολίτη".
Το έχουμε ξαναπάθει αυτό με τα διλήμματα. και δεν διαλέξαμε ούτε τον Κάραζιτς ούτε τον ΝΑΤΟ. Ούτε τον Μπους ούτε τον Σαντάμ.Ήμασταν λίγοι τότε, αλλά είχαμε δίκιο.
Σε αυτή τη νέα φάση της τρομοκρατίας στην Ελλάδα, δεν είμαστε με κανέναν που κρατάει όπλα. Ας τα αφήσουν κάτω και οι δύο πλευρές.

Ο Σάββας Κωφίδης επέστρεψε (ευτυχώς)

Μια πολύ καλή είδηση τις τελευταίες ημέρες είναι ότι ο Σάββας Κωφίδης επέστρεψε στη Σούπερ Λιγκ. Ανέλαβε προπονητής στην αγαπημένη του ομάδα, τον Ηρακλή (μπράβο Ηρακλή που δεν σκέφτηκες κάποιο δήθεν όνομα για τον πάγκο). Ο άνθρωπος που διαβάζει Νίτσε και πηγαίνει σε συναυλίες χέβι μέταλ (ρίξτε μια ματιά κι εδώ) και όλοι τον θυμόμαστε από την προηγούμενη θητεία του στην ίδια ομάδα για το πόσο μετρημένος και σοβαρός είναι, αξίζει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του ελληνικού ποδοσφαίρου. Άλλωστε μια χαρά τα είχε πάει την προηγούμενη φορά.

Δεν θέλω σώνει και καλά να είναι όλοι οι παίχτες και οι προπονητές σαν αυτόν, αλλά δεν μπορεί το ποδόσφαιρο να έχει καταλήξει μόνο, στα χέρια αμόρφωτων ποδοσφαιριστών και διαπλεκόμενων παραγόντων. Ο Κωφίδης δείχνει ότι υπάρχουν κι άλλοι σε αυτό το χώρο, που συνήθως δεν έχουν φωνή στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και μυαλό έχουν και μπάλα ξέρουν.
Ας φανούν λίγο περισσότερο...

Ποτά, χωρίς τσιγάρα. Και τσίπουρο με ή χωρίς γλυκάνισο

Στο σπίτι αυτές τις μέρες κυκλοφορούν μπουκαλάκια με τσίπουρο. Μας τα στέλνουν όσοι μας αγαπάνε. Είναι δύο ειδών, το ένα γιαννιώτικο και το άλλο με γλυκάνισο, από τη Λάρισα. Δεν τα πίνουμε όλα αυτά βέβαια, αλλά όλο και κάτι θα καταφέρουμε- γι' αυτό άλλωστε είναι και οι φίλοι. Τα δύο διαφορετικά όμως τσίπουρα μου θυμίζουν τις δύο "πατρίδες" της οικογένειας, λειτουργούν σαν υπόμνηση καταγωγής. Το ίδιο το τσίπουρο δεν είναι για μένα κάποιο είδος κιβωτού μνήμης. Όταν το πίνω δεν θυμάμαι κάτι, δεν ανακαλώ κάτι από το παρελθόν. Φαντάζομαι ότι αυτό σημαίνει ότι δεν είμαι αλκοολικός ή ότι δεν πίναμε στην αστικοποιημένη μας οικογένεια που άφησε το χωριό πριν ακόμα γεννηθώ εγώ.
Είναι νόστιμο ποτό όμως και θυμίζει κάτι από αληθινά φρούτα, από πραγματική φύση. Αν και για μένα, η παγωμένη βότκα λειτουργεί περισσότερο σαν προσωπικό ελιξήριο μνήμης.
Θυμάμαι πότε έπινα βότκα. Κι από πότε άρχισε να μου αρέσει το ουίσκι. Και πώς διασκεδάζω τα καλοκαίρια με το τζιν. Κι ότι μου αρέσουν- πάντα μου άρεσαν-τα μεγάλα τετράγωνα παγάκια που αργούν να λιώσουν.

Σημάδια ταυτότητας

Σημάδια ταυτότητας.
Σημεία όχι των καιρών, αλλά δικά μου. Εγώ τα αναγνωρίζω, οι άλλοι όχι, έτσι πάει.
Εγώ μέσα, οι άλλοι εκεί έξω.
Βλέπω στην οθόνη τις κινούμενες εικόνες, και δεν τις βλέπω.
Ακούω και δεν ακούω.
Έχω τις δικές μου εικόνες, τους δικούς μου ήχους.
Με τα χρόνια μαθαίνεις ότι ο καθρέφτης δεν είναι συνομιλητής.
Ότι η εξοικείωση είναι διπλός κατάσκοπος από το έξωθεν παραπέτασμα. Σε βοηθάει να πηγαίνεις μπροστά, εκεί τουλάχιστον που πηγαίνουν και οι άλλοι, σε οδηγεί όμως και προς τα πίσω, εκεί που ήσουνα και δεν θέλεις να ξαναπάς.
Ο συμβιβασμός ως αναγκαία συνθήκη.
Η συναίνεση ως το κλειδί για τον κοινό βηματισμό. Γιατί αν δεν βηματίσουμε μαζί πώς αλλιώς θα πορευτούμε;

Οι εκλογές, η αριστερά και τα μη αυτονόητα

Μέσα στα πολλά που μου συμβαίνουν αυτές τις μέρες- γι' αυτό και χάθηκα λίγο από το μπλογκ- και σε μια κλασσική για μένα κατάσταση στις προεκλογικές περιόδους, οπότε και σκέφτομαι ταυτίζοντας πλήρως τις προσωπικές με τις πολιτικές επιθυμίες, καταλήγω σε τρία συμπεράσματα:

Ψηφίζω αριστερά, γιατί η ιδιότητα του εργαζομένου με πάει προς τα εκεί. Αλλά και γιατί δίνω στη ζωή κάτι παραπάνω από όσα μας κληρονόμησε η εξελικτική διαδικασία ως ζωικό είδος. Είμαστε κάτι παραπάνω από άνθρωποι, κάτι παραπάνω από εργαζόμενοι, κάτι παραπάνω από αυτό που μας θέλει η πολιτική "ως τέχνη του εφικτού". Η αριστερά προσβλέπει πάντα στη δυνατότητα να μετατραπεί η ουτοπία σε πραγματικότητα.

Θα ήθελα η ελληνική αριστερά να είναι πιο αποτελεσματική και πιο αυτονόητα ενταγμένη στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Αποτελεσματικότητα σημαίνει ότι μέσα σε ένα λογικό χρονικό διάστημα, όπως για παράδειγμα μια τετραετία, μπορεί να αλλάξει τη ζωή των πολιτών προς το καλύτερο. Η κατανόηση του κοινοβουλευτικού συστήματος είναι η καταρχήν αποδοχή της ιστορικής διαδρομής της ελληνικής δημοκρατίας- μέσα από αυτήν τη σύντομη διαδρομή μπόρεσε ο "λαός" να κερδίσει κάτι περισσότερο από αυτό που του έδιναν. Σε ένα δεύτερο επίπεδο η αριστερά πρέπει να αποδεχθεί την πραγματικότητα. Να εκσυγχρονιστεί, να πάψει δηλαδή να παραπέμπει τη σημειολογία της στους νεκρούς του Εμφυλίου ή τις διασπάσεις του μεσοπολέμου, να απομυθοποιήσει τον εαυτό της (φτάνει πια με τον Τσε, τον Λένιν, τον Άρη και τον Μάο ως κάδρα στους τοίχους ή στις προκάτ μνήμες), να εργαστεί βάσει της εντολής αυτών που την ψηφίζουν και όχι βάσει της νομεκλατούρας των ηγετικών της κλιμακίων και των έμμισθων στελεχών της. Και να φτιάξει ένα πρόγραμμα θέσεων που θα μπορούν να εφαρμοστούν, αν το επιτρέψουν οι ταξικοί συσχετισμοί. Η επαναστατικότητα της αριστεράς σήμερα έγκειται ακριβώς στο σημείο που κατανοεί τον ταξικό συσχετισμό και τον αλλάζει σε βάρος του κεφαλαίου- αλλά αυτή ήταν πάντα η πολιτική φύση της επανάστασης, πάντα αυτό καλούνταν να κάνουν οι αριστεροί. Η αριστερά δεν είναι θρησκεία για να υπόσχεται μια καλύτερη ζωή όταν έρθει ο "σοσιαλιστικός" παράδεισος. Άλλωστε έχουμε εμπειρία από ανάλογους παραδείσους μέσα στον 20ο αιώνα.

Τρίτον, οι εκλογές και το κοινοβουλευτικό σύστημα έχουν πεπερασμένα όρια. Ο αριστερός, όπως και κάθε άνθρωπος, οφείλει να αναζητά το τι βρίσκεται "εκεί έξω", να διαισθάνεται το διαφορετικό και το άλλο, να ονειρεύεται. Η αριστερά σήμερα δεν πάσχει από ρεφορμισμό, πραγματισμό ή οπορτουνισμό. Αντίθετα πάσχει από την έρημο των θολών ονείρων της, από ένα στέγνωμα ιδεών, από μια αποστράγγιση κάθε είδους ατομικής δημιουργικότητας. Η αριστερά, ιστορικά είναι η αποθέωση του ανθρώπου και της ατομικής του ελευθερίας. Η δεξιά αποθεώνει τον χειραγωγημένο και κυριαρχούμενο άνθρωπο κι αυτό ονομάζει "ελεύθερη αγορά".
Υπάρχουν φαντάζομαι και πολλοί άλλοι λόγοι να ψηφίσει κανείς την αριστερά σε αυτές τις εκλογές.

Το metaxifilon πήγε Εποχή

Το metaxifilon μπήκε στον Τύπο. Στη σημερινή Εποχή και στη στήλη Ταξιδεύοντας στην μπλογκόσφαιρα (σελίδα 30) δημοσιεύεται η ανάρτηση Τέλος εποχής, χωρίς τέλος (λίγο παρακάτω εδώ).
Φίλοι εξαιρετικοί βέβαια οι Εποχικοί, αλλά δεν μου είπαν τίποτα για τη δημοσίευση (στο λόγο της αριστερής μου τιμής), ούτε γνωρίζω σε ποιον άρεσε το κείμενο. Ευχαριστώ πάντως...

Τέλος εποχής, χωρίς τέλος

Όλα αυτά τα έχουμε ξαναδεί, δεν υπάρχει αμφιβολία. Και είναι τόσο κοινότοπα και μυρίζουν τόση μούχλα, που με κάνει να σκέφτομαι ότι για μια ακόμα φορά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τέλος εποχής. Τώρα που δοκίμασε κι ο Καραμανλής να κυβερνήσει, τώρα που η ΝΔ μπόρεσε να υλοποιήσει εκείνο το παλιό της όνειρο για "απαλλαγή", τώρα, όλα είναι τόσο χάλια που θα μπορούσαμε να ζούμε στο παρελθόν νομίζοντας μια χαρά ότι οδεύουμε προς το μέλλον. Αυταπατόμενοι, σαν τους παίχτες του big brother που νομίζουν ότι τους κοροϊδεύουν όλους για να πάρουν τα φράγκα, αλλά γρήγορα ανακαλύπτουν ότι έχουν γίνει κλόουν για τις τσέπες άλλων.
Νιώθω ότι δεν ανήκω εδώ, ότι δεν μου αξίζουν όλα αυτά. Κι αν το καταγράφω αυτό σε πρώτο πρόσωπο, είναι γιατί πιστεύω ότι χιλιάδες ακόμα άνθρωποι νιώθουν το ίδιο. Τι στο διάολο συμβαίνει;
Το ακόμα πιο επίφοβο είναι ότι όπως η παρακμή δεν έχει πάτο, έτσι και το τέλος εποχής δεν είναι ποτέ το... τελευταίο. Σαν την Ημέρα της Μαρμότας, θα τα ξαναζήσουμε όλα από την αρχή. Κι έχουμε τόσο εθιστεί στην επανάληψη, ώστε ακόμα κι αν παρ' ελπίδα συμβεί κάτι απρόοπτο, δεν θα το καταλάβουμε. Σαν τον Δεκέμβρη, που λες κι έγινε για να κλειστούν στο σπίτι οι νοικοκυραίοι και να συμμαζευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ στα καθ' ημάς ανανεωτικά και συναινετικά.
Αμήχανοι, εν συγχύσει και φοβισμένοι για το μέλλον, ετοιμάζουμε στο δημόσιο βίο τη διαδοχή. Την ίδια ώρα που δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει στον ιδιωτικό μας βίο.

Τάτσης Αποστολίδης: Από την ΕΠΟΝ στην κορυφή της μουσικής

Έφυγε από τη ζωή, τη Δευτέρα στην Αθήνα, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες μουσικούς, ο βιολιστής Τάτσης Αποστολίδης. Τη ζωή την τίμησε όσο μπορούσε αυτός ο Ζαγορίσιος Γιαννιώτης, κι αν σήμερα γράφουμε κάτι γι’ αυτόν δεν είναι για να τον τιμήσουμε, αλλά ακριβώς για να τιμήσουμε τους εαυτούς μας, να μάθουμε κάτι για τη ζωή, μέσα από τη ζωή ενός άξιου ανθρώπου.

Ο Τάτσης Αποστολίδης γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1928, γιος του γιατρού Πέτρου Αποστολίδη- μετέπειτα δημάρχου των Ιωαννίνων το διάστημα κυριαρχίας στα Γιάννενα του ΕΑΜ (Δεκέμβρης 1944- Μάρτιος 1945)- και της Αθηνάς Καππά, κόρης γνωστής αστικής οικογένειας της πόλης.
Ο Τάτσης θα σπουδάσει από τα παιδικά του χρόνια στα Γιάννενα βιολί για να καταλήξει μεταπολεμικά και μέχρι τις μέρες μας ο σημαντικότερος βιρτουόζος βιολιού με διεθνή αναγνώριση. Το μουσικό του βιογραφικό είναι θα λέγαμε και το πιο γνωστό: Μετά το Ωδείο στα Γιάννενα και αφού τελειώνει τη Ζωσιμαία το 1946 κατεβαίνει στην Αθήνα και σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών το διάστημα 1948 - 1954 στην τάξη του Γ. Λυκούδη από όπου πήρε και το δίπλωμά του με πρώτο βραβείο. Εκεί θα γνωρίσει και τον Μίκη Θεοδωράκη με τον οποίο θα παίξει πολλές φορές όπως και με τον Μάνο Χατζιδάκι αργότερα. Θα φύγει το 1957 στο Παρίσι, με κρατική υποτροφία και τη βοήθεια της οικογένειάς του, κάνοντας σπουδές με τον παιδαγωγό Ζορζ και τον βιολονίστα Χένρικ Σέρινγκ. Στη Διεθνή Ακαδημία της Νίκαιας βραβεύεται με το πρώτο βραβείο της Ακαδημίας το 1960, οπότε επιστρέφει στην Ελλάδα και ξεκινάει την καριέρα του. Θα μετάσχει στη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ιδρυτικό μέλος στο «Ελληνικό Κουαρτέτο», και εκατοντάδες συναυλίες ως σολίστ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1978 αναλαμβάνει την Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, ιδρύει τη Μικρή Ορχήστρα Εγχόρδων, συμμετέχει σε πολλές άλλες ορχήστρες (Ελληνική Καμεράτα, σύνολο «Μαρσίας», Ορχήστρα των Χρωμάτων, Συμφωνική Ορχήστρα ΕΡΤ και Κρατική Ορχήστρα Αθηνών). Θα συμμετάσχει σε πολλές ηχογραφήσεις, θα βγάλει 8 δίσκους και θα παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση πολλά έργα για βιολί.
Ιδιαίτερο κεφάλαιο της καριέρας ήταν η διδασκαλία στο Ωδείο Αθηνών, από το 1955 ως και το 2003 βγάζοντας σημαντικούς μουσικούς. Εμφανίστηκε τελευταία φορά στην τιμητική συναυλία της ΚΟΑ τον Νοέμβριο του 2008, ενώ τον Μάρτιο του 2007 είχε διοργανωθεί τιμητική συναυλία στην Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, χωρίς τη μεγάλη συμμετοχή του γιαννιώτικου κοινού. Τα σύγχρονα άλλωστε Γιάννενα, και ειδικά οι τοπικές αρχές μοιάζουν να τον έχουν ξεχάσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μεγαλύτερο μέρος του τοπικού Τύπου δεν ανέφερε τον θάνατό του ως και τρεις μέρες μετά, παρά την ευρεία δημοσιότητα στον αθηναϊκό Τύπο (ενδεικτικά εδώ).

Εκλεκτός άνθρωπος

Ο Τάτσης Αποστολίδης ήταν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, ένας εκλεκτός άνθρωπος, όπως μου είπε ένας από τους πολλούς του φίλους στα Γιάννενα. Αν θέλουμε να μάθουμε κάτι γι’ αυτήν την προσωπικότητα, πρέπει να δούμε πώς μεγάλωσε, το οικογενειακό του περιβάλλον και την εφηβική του δράση στην ΕΠΟΝ κατά την Κατοχή στα Γιάννενα. Άλλωστε και ο ίδιος σε εκείνα τα πρώτα χρόνια της ζωής του γυρνάει αυτοβιογραφούμενος μέσα από τη λογοτεχνία, στο πολύ καλό βιβλίο που εξέδωσε το 2001 από τον Κέδρο «Δεκαπέντε ιστορίες και μια βόλτα με ποδήλατο». Όπως ο Πολίτης Κέιν του Όρσον Ουέλς, αναζητά στο τέλος το μυστικό της ζωής, σε ένα θαμμένο στο χιόνι παιδικό έλκηθρο, τον «ροδανθό» της παιδικής του ηλικίας, έτσι κι ο Αποστολίδης στο βιβλίο του, με αφαιρετικό ύφος και γεμάτη συγκίνηση ματιά, ανασύρει μικρές ψηφίδες της εφηβικής ζωής του, που φαίνεται ότι τον ακολούθησαν σε όλο το ενήλικο βίο έκτοτε.
Για το οικογενειακό περιβάλλον, διαθέτουμε ευτυχώς ένα μοναδικό τεκμήριο, τα απομνημονεύματα του πατέρα του, Πέτρου. Δημοσιεύτηκαν σε δύο τόμους, από τον Κέδρο το 1981 και το 1983 υπό τον γενικό τίτλο «Όσα θυμάμαι». Ο Πέτρος Αποστολίδης (1896- 1988) περιγράφει στον πρώτο τόμο με υπότιτλο «Γκαρνιζόν Ουσάκ 1922- 1923» τη συμμετοχή του ως στρατιωτικού γιατρού στον Μικρασιατικό πόλεμο. Με θαυμάσια περιγραφή αναφέρεται σε μια δραματική πτυχή της ελληνικής ιστορίας, όντας ο ίδιος πρωταγωνιστής. Αιχμάλωτος των Τούρκων, αντικρίζει το φάσμα του θανάτου, έχει όμως και τη δυνατότητα να δει τα προβλήματα του ελληνικού στρατού και τη βία που ασκεί κι αυτός στον τοπικό πληθυσμό. Πάνω όμως απ’ όλα φαίνεται να διαμορφώνει εκεί στον πόλεμο, μια βαθιά ανθρωπιστική ιδεολογία και μια στάση ζωής κατά του πολέμου. Αυτός ο τόμος θα βραβευθεί με βραβείο Ιπεκτσί το 1983 στην Κωνσταντινούπολη.
Ο άλλος τόμος με υπότιτλο «Η συνέχεια 1900- 1922 και 1923- 1969» περιγράφει τη ζωή στα Γιάννενα προσφέροντας μοναδικές πληροφορίες για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση. Σταθμοί στη ζωή του Πέτρου Αποστολίδη μετά τον πόλεμο είναι δύο, το 1924 και το 1944. Έχοντας ως φοιτητής παρέες βενιζελικής ατμόσφαιρας και με την αντιπολεμική ιδεολογία που του «προσφέρει» ο πόλεμος, στα Γιάννενα έρχεται, μετά την επιστροφή του το 1923, σε επαφή με τους ντόπιους κομμουνιστές. Τον Δεκέμβριο του 1924 γίνεται η πρώτη σοβαρή επίθεση της χωροφυλακής στον τοπικό κομμουνιστικό πυρήνα. Συλλαμβάνονται τα στελέχη του τοπικού συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών, της οργάνωσης δηλαδή των βετεράνων του μικρασιατικού, που θεριεύει εκείνον τον καιρό ζητώντας ψωμί και γη για τους πολεμιστές αγρότες και εργάτες που έχουν γυρίσει από το μέτωπο. Παράλληλα η μπολσεβικοποίηση του ΚΚΕ (αλλάζει όνομα από το ΣΕΚΕ που ήταν πριν), η άνοδος του εργατικού κινήματος και η ρευστή πολιτική κατάσταση (μαζί με την άθλια κατάσταση των οικονομικών), δημιουργούν το πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός κρατικά οργανωμένου αντικομμουνισμού, ο οποίος και θα θεσμοποιηθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια (παγκαλική δικτατορία, ιδιώνυμο κλπ). Ανάμεσα στους συλληφθέντες και ο γιατρός Αποστολίδης, αλλά και ο ποιητής Γιοσέφ Ελιγιά. Ο Αποστολίδης θα γλυτώσει την καταδίκη και την εξορία, θα αποκτήσει όμως «φάκελο» που θα τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή- ανάμεσα στα «εγκλήματά» και το διάβασμα ενός βιβλίου του Λένιν.
Τον Δεκέμβριο του 1944 ο Πέτρος Αποστολίδης θα ανακηρυχθεί από τα εργατικά σωματεία, δήμαρχος της πόλης, μόλις αναλάβει την εξουσία το ΕΑΜ. Θα χρειαστεί όμως να πάμε λίγες μέρες πριν μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, ώστε να συναντήσουμε και τον Τάτση, που μπαίνει κι αυτός με θέρμη στη μεγάλη περιπέτεια της Ιστορίας.

Στην ΕΠΟΝ

Ο Τάτσης είναι ήδη από τους πρώτους στην ΕΠΟΝ το 1943, μαθητής ακόμα. Γράφανε χειρόγραφες προκηρύξεις και τις μοιράζανε. «Ο Κώστας Σφήκας προς την πλατεία, εμείς προς τη Βηλαρά» μας έλεγε πριν από λίγο στο τηλέφωνο ο Σπύρος Σπέγγος από τις πιο γνωστές προσωπικότητες της πόλης μας σήμερα. Από τότε χρονολογείται και η στενή, αδελφική σχέση του Σφήκα με τον Αποστολίδη. Ο Κώστας Σφήκας (δεξιά στη φωτογραφία) δεν είναι άλλος από τον σπουδαίο κινηματογραφιστή, οι εικαστικές ταινίες του οποίου έφεραν το ελληνικό σινεμά λίγο περισσότερο προς τη μεριά της τέχνης. Πέθανε πριν από λίγες μέρες στις 24 Μαΐου 2009 (εδώ). Είχε γεννηθεί το 1927 στην Αθήνα. Στην Κατοχή, τον έφερε στα Γιάννενα ο παππούς του που ήταν διευθυντής στο τοπικό Ταχυδρομείο, για να τον σώσει από την πείνα της πρωτεύουσας.
Ο Τάτσης Αποστολίδης θα ανέβει στο βουνό την άνοιξη του 1944 και λίγες μέρες μετά θα ανέβει και ο Σπύρος Σπέγγος και θα συναντηθούν στο Καπέσοβο. Θα πάρουν το δρόμο τους μέσα στον αγώνα της ΕΠΟΝ. Ο Σπύρος θα πάει στο τυπογραφείο στο Βραδέτο και ο Τάτσης, με το ψευδώνυμο Ρήγας πια (ενδεικτικό της μόρφωσής του ίσως το ψευδώνυμο) θα ενταχθεί στο πολιτιστικό τμήμα της οργάνωσης. Αυτός θα παίζει βιολί και μια Επονίτισα, η «Χαραυγή» θα απαγγέλει ποιήματα.
Τα Γιάννενα απελευθερώνονται στις 15 Οκτωβρίου 1944 και οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ μπαίνουν στην πόλη. Ο Τάτσης γυρίζει και συμμετέχει στις δραστηριότητες της ΕΠΟΝ τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Η έναρξη των Δεκεμβριανών στην Αθήνα όμως, αλλάζει δραματικά και την κατάσταση στα Γιάννενα. Χωρίς να προσδιορίζει ακριβώς την ημερομηνία μέσα στον Δεκέμβρη, ο Πέτρος Αποστολίδης περιγράφει στα απομνημονεύματά του, πώς ο ΕΔΕΣ ζητάει να συλλάβει το γιο του, και τελικά πάνε μαζί, στις 2 τη νύχτα και οι δύο στο τμήμα. Θα κλειστούν μαζί με εκατοντάδες άλλους Γιαννιώτες της εαμικής παράταξης, στη φυλακή του Αγίου Κοσμά (εκεί που σήμερα είναι ο ΟΤΕ στην 28ης Οκτωβρίου). Ο ΕΛΑΣ θα επιτεθεί στην πόλη στις 21 Δεκεμβρίου και μετά από φονικές μάχες θα την καταλάβει εκδιώχνοντας τις δυνάμεις του ΕΔΕΣ. Στις 28 Δεκεμβρίου θα μπουν στην πόλη ο Σαράφης και ο Άρης και θα φωτογραφηθούν από τον Κώστα Μπαλάφα, στις εμβληματικές φωτογραφίες που δημοσίευσε πολύ αργότερα στο λεύκωμα «Το Αντάρτικο στην Ήπειρο» (Γιάννινα 1991). Ο Αποστολίδης όμως δεν είναι ακόμα στην πόλη.
Πατέρας και γιος, ακολούθησαν ως όμηροι, με τα πόδια, τις δυνάμεις του ΕΔΕΣ που υποχωρούσαν στην Πρέβεζα. Οι περισσότεροι όμηροι θα βρεθούν στην Κέρκυρα λειτουργώντας ως «ανάχωμα» στις διαπραγματεύσεις μετά τον Δεκέμβρη- ομήρους θα κρατήσει με τη σειρά του και ο ΕΛΑΣ στις ίδιες ακριβώς φυλακές στα Γιάννενα.
Ο Πέτρος και ο Τάτσης θα γλυτώσουν χάρη σε έναν χωροφύλακα που τους γνώριζε, και δεν θα φύγουν για την Κέρκυρα. Θα γυρίσουν με τα πόδια στα Γιάννενα μετά από λίγες ημέρες (συναντώντας τυχαία και τον Άρη με τους μαυροσκούφηδες) και στη διαδρομή ο Πέτρος Αποστολίδης θα μάθει ότι εκλέχτηκε δήμαρχος της πόλης.
Στο «Όσα θυμάμαι» θα περιγράψει με λεπτομέρειες τη σύλληψή τους στα Γιάννενα και την αρχή της ομηρείας (σελίδες 233- 240). Ένα απόσπασμα από την αρχή της πορείας προς την Πρέβεζα:
«Μας διατάζουν να ανέβουμε στα αυτοκίνητα. Διαμαρτυρόμαστε. Οι Γερμανοί μας έλεγαν και παίρναμε κουβέρτες, εσείς που μας πάτε γυμνούς; - Τώρα θυμηθήκατε; Δεν γίνεται τίποτα. Ανεβείτε πάνω. -Πού πάμε; Σταματάμε σ’ ένα γεφυράκι δεξιά στο δρόμο πριν απ’ το Τέροβο, μας κατεβάζουν, περνάμε το γεφυράκι και παίρνουμε το μονοπάτι, ένας ένας, σε μια απότομη πλαγιά, όλο χαλίκια».

Στο διήγημα «Πέτρου και Αθηνάς» από το βιβλίο του, ο Τάτσης Αποστολίδης θα θυμηθεί και την άλλη σύλληψή τους, λίγα χρόνια πριν, από τους Γερμανούς (στο "Όσα Θυμάμαι " η σκηνή αυτή περιγράφεται στις σελίδες 207- 210):
«Αυτήν ακριβώς τη στιγμή έπαψε να αναπνέει. Το χέρι του παγωμένο δεν δίνει γνωριμιά. … Τότε, με κρατούσε από το χέρι σφιχτά και πηγαίναμε. Ξημέρωνε με κόπο, τα μάτια δάκρυζαν από το κρύο, καίγανε από την αϋπνία. Ομίχλη έπνιγε την πόλη. Βαδίζαμε ανάμεσα στους ξένους φρουρούς. Κάποιος ψιθύρισε: «Γιατρέ, πού μας πάνε;». «Μάλλον για εκτέλεση» είπε. Κρατούσε το χέρι μου, το βλέμμα του καρφωμένο ίσια μπροστά. Δεν φοβόμουνα. Ήμουν παιδί κι ήταν εκεί».
Θα ακολουθήσουν πολλές φυλακές και εξορίες για τον πατέρα, ο γιος όμως, ο Τάτσης θα βρει το δρόμο του στη μουσική. Ίσως γιατί μόνο η τέχνη ξέρει να λυτρώνει. Και να «θυμάται» με τον δικό της τρόπο.

Εκλογές 2009: Στη σειρά των καθημερινών μας ματαιώσεων

Έτσι θα είναι για πάντα; Εκλογές, λόγια πολλά, τα ίδια και τα ίδια πρόσωπα, η ίδια πολιτική... Ένας αέναος κύκλος, ένα τσίρκο που κάθε τόσο στήνει την τέντα του στο περιθώριο της προσωπικής μας ζωής, μια αίσθηση ότι τούτη η προσωπική ζωή έχει αλωθεί από έναν δημόσιο χώρο αφωνίας και μαζικής χειραγώγησης.
Αυτό το μόνιμο άγχος στο λαιμό, ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι τίποτα δεν αλλάζει, δεν είναι μόνο από την κρίση και τη δύσκολη καθημερινότητα. Είναι και το δυστοπικό μέλλον που όλο και πιο έντονα καταλαμβάνει το παρόν. Θα περάσουν τα χρόνια και τίποτα δεν θα έχει αλλάξει. Θα περάσει ο καιρός, και το χέρι μας στην κάλπη θα εγκλωβίζεται όλο και πιο πολύ μέσα σε αυτή τη χαραμάδα του ψεύδους.
Δεν κάνει κανείς ένα βήμα. Κάποιοι κάνουν βήματα πίσω κυριολεκτικά, όπως το ΚΚΕ με τον Στάλιν ή το ΛΑΟΣ με το "έθνος". Αλλά κι όσοι θωρούν το μέλλον με μια κάποια συναίσθηση των απαιτήσεων των καιρών, όπως η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, οι Οικολόγοι και πιο πολύ ο ΣΥΡΙΖΑ, μένουν εκεί στο παρατηρητήριο των νέων καιρών.
Έτσι, είναι παντού, θα πει κάποιος κυνικός. Έτσι είναι παντού στον κόσμο. Τους πολιτικούς τους τρέφουν οι εκλογές. Κι εμείς μένουμε με τις ματαιώσεις.

AZIF από την ομάδα Κι όμως Κινείται -Μια όμορφη παράσταση στην αρχαία Δωδώνη από τον Δήμο Δωδώνης

Την Παρασκευή το βράδυ στο λυόμενο θέατρο του αρχαιολογικού χώρου της Δωδώνης, κάτω

από μια φέτα φωτεινού φεγγαριού που ακουμπούσε στην Oλύτσικα, είδαμε την παράσταση σύγχρονου χορού AZIF από την ομάδα χορού Κι όμως κινείται. Η παράσταση παρουσίαζε τη ζωή του τσίρκου, του ακροβάτη, του γελωτοποιού, της μπαλαρίνας και μιας εργαζόμενης. Ο θίασος, φτάνει στην πόλη και ετοιμάζεται για την παράσταση. Οι ήρωες ζουν για εκείνες τις λίγες στιγμές στους προβολείς, εκεί που δείχνουν τον πιο

μαγικό εαυτό τους και το κοινό τους θαυμάζει. Η ζωή τους όμως δεν είναι μόνο μπροστά στους προβολείς, αλλά και πίσω. Εκεί στην καθημερινότητα, με τις ταπεινές ασχολίες του πλυσίματος των ρούχων, της οινοποσίας, της προπόνησης. Κι ακόμα με τον έρωτα, το φλερτ, τις σκέψεις, τη μοναξιά. Μέσα σε ένα λιτό, λειτουργικό και μοντέρνο σκηνικό, οι χορευτές, ώριμοι, καλογυμνασμένοι, εκφραστικοί, μας παρουσίασαν μια πολύ ζωντανή και πρωτότυπη παράσταση αναδεικνύοντας πέρα από τη δυναμική της χορευτικής τέχνης και μια εικαστικότητα καθώς και μια απρόσμενη θεατρικότητα που μας άρεσε.Με έναν έντονο ερωτισμό εξ αρχής υποδηλώνουν την ελευθεριότητα που εκφράζει το τσίρκο, αλλά και τα όρια που συναντά ο ελεύθερος άνθρωπος μέσα στο πλέγμα των σχέσεων. Ο ακροβάτης που καταρρέει όταν βλέπει την αγαπημένη του με άλλον, η γυναίκα που αισθάνεται δυνατή ώστε να χορεύει ελεύθερα, αλλά και αδύναμη όταν μένει μόνη, το κορίτσι που αδυνατεί να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο και χορεύει ξέφρενα σε ένα κρεσέντο νεύρωσης, ο ερωτευμένος νέος που πολύ θα ήθελε να υποταχθεί για πάντα στον έρωτά του, αλλά…Η καλή μουσική, η φροντίδα στις λεπτομέρειες και πάνω από όλα η αξιοσύνη των χορευτών (εξαιρετική η Χριστίνα Σουγιουλτζή), έφτιαξαν τελικά μια ολοκληρωμένη, όμορφη παράσταση που άρεσε στον λιγοστό κόσμο- όχι πάνω από 100 άνθρωποι διάλεξαν να πάνε αυτό το ωραίο καλοκαιρινό βράδυ ως αυτόν τον υπέροχο αρχαιολογικό χώρο που τώρα με την Εγνατία είναι μόλις 10 λεπτά από τα Γιάννενα. Ίσως ο κόσμος να ήταν περισσότερος αν είχε προβληθεί


καλύτερα η παράσταση. Παρά τις χιλιάδες αφίσες που κολλήθηκαν στην πόλη, επικοινωνιακά το αποτέλεσμα θα ήταν καλύτερο αν ο τοπικός Τύπος (που δεν ενδιαφέρθηκε βέβαια να ψάξει μόνος του στοιχεία) ήταν κατάλληλα εφοδιασμένος για το περιεχόμενο και το είδος της παράστασης ή αν προσεγγιζόταν το νεανικό κοινό που ενημερώνεται πλέον αποκλειστικά από τα μπλογκ και τις ιστοσελίδες.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι επικοινωνιακό, αλλά έχει να κάνει με την απουσία πολιτισμού στα Γιάννενα. Οι τοπικές αρχές και κυρίως ο Δήμος και η νομαρχία δεν έχουν κανένα σχεδιασμό και καμιά έμπνευση. Όταν κάποτε στα "Ηπειρωτικά" του δήμου Ιωαννιτών βλέπαμε τα μπαλέτα του Μινσκ, τον Χατζιδάκι ή τις Ροές της Σ. Σπυράτου και φέτος έχουμε απλώς μια συρραφή από θέατρα που περιοδεύουν, τότε κατανοεί κανείς ότι έχει χαθεί ο δεσμός του κοινού με το σύγχρονο γίγνεσθαι του πολιτισμού.
Η παράσταση στη Δωδώνη διοργανώθηκε από τον Δήμο Δωδώνης, ο οποίος μάλιστα την πρόσφερε δωρεάν. Όταν ένας μικρός δήμος του νομού Ιωαννίνων μπορεί να προσκαλεί σύγχρονα σχήματα με πρωτότυπο περιεχόμενο (γιατί είχε κι άλλες, καλές εκδηλώσεις-εδώ), τότε τα πάντα είναι δυνατά. Ακόμα κι ένα φεστιβάλ σύγχρονου χορού θα μπορούσε να διοργανωθεί στα Γιάννενα (ή στο Δήμο Δωδώνης, γιατί όχι;). Φαίνεται όμως ότι οι περισσότεροι τοπικοί άρχοντες πιστεύουν ότι τα καλοκαίρια είναι για τα πανηγύρια και μόνο.


Μπράβο συνεπώς στο Δήμο Δωδώνης που μας πρόσφερε αυτήν την παράσταση, κι ελπίζουμε να συνεχίσει έτσι, αφήνοντας ίσως για λίγο στην άκρη την γκρίνια για την αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου, για πράγματα πιο δημιουργικά, στα οποία όπως φαίνεται τα πάει μια
χαρά.

Δημόσιες υπηρεσίες: Ας παραδεχτούν και ας δώσουν κάποτε εξηγήσεις για συγκεκριμένα λάθη

Στην υπόθεση της απαγωγής στην Αμερική, όπου και βρέθηκε μια γυναίκα 29 χρονών μετά από 18 χρόνια ομηρείας στα χέρια του απαγωγέα της, η αστυνομία με δημόσιες δηλώσεις λειτουργών της «κατηγορεί» τον εαυτό της, γιατί πριν από τρία χρόνια, ενώ επισκέφτηκε το σπίτι του απαγωγέα μετά από μαρτυρίες γειτόνων, δεν έκανε έρευνα ώστε να βρει και το κορίτσι, που ζούσε στην πίσω αυλή.
Τόσα χρόνια που θυμάμαι τον εαυτό μου, καμιά υπηρεσία στην Ελλάδα δεν «κατηγορεί»τον εαυτό της για συγκεκριμένα λάθη. Ουδέποτε η αστυνομία, η πυροσβεστική ή η πολεοδομία και όποια άλλη υπηρεσία, βγήκε να παραδεχτεί ότι έκανε λειψή δουλειά. Όχι να πει γενικά ότι έχει αδυναμίες, γιατί τότε οι δικαιολογίες είναι πολλές (ελλείψεις προσωπικού, λίγα κονδύλια κλπ). Αλλά σε κάτι συγκεκριμένο, να βγουν αμέσως και να παραδεχτούν συγκεκριμένα λάθη. Στην Ελλάδα γίνονται ΕΔΕ, η υπόθεση πάει στον εισαγγελέα, η κυβέρνηση δηλώνει σταθερά ότι «θα βάλει το μαχαίρι στο κόκαλο» και μετά δεν γίνεται τίποτα.
Και το πρόβλημα που προκύπτει δεν είναι ότι δεν υπάρχει ηθική, δεοντολογία και έγνοια για το κοινό καλό, στις δημόσιες υπηρεσίες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ποτέ δεν έρχεται η κάθαρση, ποτέ δεν μαθαίνουμε τι έγινε στην πραγματικότητα. Κι έτσι, εκεί που θα έπρεπε να υπάρξει μια εξήγηση και ένα συγγνώμη, καταλήγουμε να αναλωνόμαστε σε προκαταλήψεις και αστικούς μύθους. Τις φωτιές τις ανάβουν Τούρκοι κατάσκοποι, αναρχικοί ή… μέλη του ΠΑΣΟΚ (αυτά δεν έλεγαν διάφοροι το 2007;), στο τέλος καταλήγουμε σε μια γιαγιά που έφτιαχνε κόλλυβα κι εν τέλει μένουμε με τα καμένα και το ηρωικό δημόσιο να κάνει πάντα «ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν» στις πυρκαγιές.
Αλλά ακόμα και για ένα χαρτί να πας σε μια υπηρεσία, ουδέποτε θα ακούσεις μια συγγνώμη, έναν ενθαρρυντικό λόγο, μια εξήγηση. Πρόσφατα σε δημόσια υπηρεσία, που πήγα να κάνω μια διόρθωση (για δικό τους λάθος) σφάζονταν μπροστά μου υπάλληλοι και προϊστάμενος για το πώς θα πάρουν άδεια. Φωνές και κακό. Και σε μένα να μου μιλάει ο υπάλληλος λες και τον ενοχλώ (ε, προφανώς τον ενοχλούσα τον γίγαντα που ετοιμαζόταν για πόλεμο για τη σωστή ημερομηνία άδειας).
Όχι δεν χρειάζεται να στέλνουμε δήθεν στον εισαγγελέα τους κακούς υπαλλήλους και την ανεύθυνη ηγεσία του κρατικού μηχανισμού όταν προκύπτει πρόβλημα. Ας τους ζητήσουμε απλώς να δηλώνουν δημόσια τα λάθη τους, ειδικά όταν αυτά προκαλούν προβλήματα στον πολύ κόσμο, και να μας εξηγούν πώς έγιναν αυτά τα λάθη. Ας τους βάλουμε στη βάσανο να εξηγήσουν και να απολογηθούν δημόσια.

Ο Χάρι Πότερ και ο Ημίαιμος Πρίγκιψ- Μια ιστορία για έναν κόσμο που έχει ανάγκη τις ιστορίες

Ο Χάρι Πότερ και ο Ημίαιμος Πρίγκιψ είναι μία από τις δύο ομορφότερες ταινίες της σειράς, μαζί με την πρώτη. Και σίγουρα μια από τις ενδιαφέρουσες συνέχειες, ενδεικτική του υψηλού επιπέδου συνολικά των ταινιών του Χάρι Πότερ, ενός επιπέδου που μας επιτρέπει να συζητάμε για ένα κινηματογραφικό φαινόμενο με πολλαπλή κοινωνική επιρροή, τουλάχιστον σε εκείνο το πεδίο που αποκαλούμε μαζική ψυχαγωγία στις μέρες μας.
Είναι μια όμορφη ταινία γιατί δίνει πολύ χώρο και χρόνο στους τρεις κεντρικούς ήρωές της και τον περίγυρό τους, δομώντας με επάρκεια το μαγικό τους κόσμο. Τους βλέπουμε για δύο ώρες σχεδόν να ζουν την καθημερινότητά τους μέσα σε έναν εναλλακτικό κόσμο και πειθόμαστε ότι ένας τέτοιος κόσμος είναι εφικτός, ότι αποτελεί μια πιθανότητα. Τα μαγικά φίλτρα, οι μεταμορφώσεις, η αρχιτεκτονική, όλα παραπέμπουν σε έναν κόσμο που έχουμε μάθει να τον νομίζουμε οικείο και παράλληλα να τον θεωρούμε μαγικό- μαγικό ως κόσμο της μαγείας εντός της ταινίας, αλλά και μαγικό ως κόσμο φιλμικό, ως κατασκευή δηλαδή, ως ψέμα που φτιάχνει η βιομηχανία του θεάματος.
Είναι μάλιστα αξιοπρόσεκτο ότι σε αυτήν την έκτη ταινία, είναι ακριβώς αυτός ο μαγικός κόσμος που κερδίζει το ενδιαφέρον του θεατή κι όχι τόσο η δράση η οποία είναι πολύ περιορισμένη, προς το τέλος κυρίως και χωρίς εντυπωσιακές ανατροπές. Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε γι’ αυτές, αλλά είναι τόσο γνωστά πια τα βιβλία και η ιστορία, που δεν έχει νόημα- ας κρατήσουμε συνεπώς την αρχή να μην αποκαλύπτουμε το φινάλε (για το οποίο όμως ενημερωνόμαστε αν θέλουμε από εδώ).
Ο κινηματογραφικός Χάρι Πότερ όμως ξεχωρίζει στο επίπεδο της κατασκευής όχι γιατί έχει προσεγμένα κοστούμια και σκηνικά ή γιατί προσέχει τις λεπτομέρειες (που τα κάνει όλα αυτά στο μέγιστο), αλλά γιατί διαθέτει πνοή, γιατί δίνει νόημα στον κόσμο (του). Σε αυτήν την ταινία, που μοιάζει να μην συμβαίνει τίποτα εντυπωσιακό στη δράση, όλα συμβαίνουν από πίσω, υπονοούνται. Το Κακό είναι κρυμμένο αλλά υπαρκτό, η δύναμή του είναι τέτοια που βαραίνει πάνω στους ανθρώπους- μάγους και μαγκλ. Η προσθήκη της πρώτης σκηνής όπου οι Θανατοφάγοι εφορμούν στο αληθινό Λονδίνο και καταστρέφουν μια γέφυρα, υποσημειώνει ακριβώς αυτήν την πρωτοφάνερη μετά από χρόνια ύπαρξη του Κακού στον κόσμο (μας). Όσα συμβαίνουν συνεπώς στον μαγικό κόσμο και στον κόσμο των ανθρώπων, σκιάζονται από την ύπαρξη ενός άλλου κόσμου, σκοτεινού και δυνατού τόσο ώστε να απειλεί τους άλλους δύο.
Και η ευτυχία εκείνη της πρώτης ταινίας όπου τα μικρά παιδιά περνούσαν απλώς μέσα από έναν τοίχο για να αλλάξουν κόσμο, τώρα μετατρέπεται σε μεγάλη αγωνία, αφού οι
«γέφυρες» μεταξύ του κόσμου του καλού και του κακού, φέρνουν πια δυσοίωνα μηνύματα. Στο τέλος, μια τέτοια «γέφυρα» θα φέρει τους κακούς εντός του καλού. Το κακό κρύβεται μέσα μας. Κι ακόμα κι ένα ταπεινό αντικείμενο μπορεί να κρύβει την ψυχή του κακού.

Για όσους δεν διαβάσαμε τον Χάρι Πότερ σε βιβλίο (και δεν έχω διάθεση να το ξεκινήσω τώρα) η κινηματογραφική του εκδοχή, μας έδειξε έναν δρόμο προς ένα νέο είδος κινηματογράφου, αυτόν της μαζικής ψυχαγωγίας για όλον τον κόσμο. Ξέρω ότι η συζήτηση γι’ αυτό το είδος γίνεται πολλές φορές με ένταση και ιδεολογικοποιημένα επιχειρήματα. Τα επιχειρήματα όμως του παλιού κόσμου δεν επαρκούν εδώ. Ο Χάρι Πότερ είναι ταυτόχρονα ένα προϊόν της βιομηχανίας του θεάματος, αλλά και προϊόν του καιρού της εικόνας, των δικτυώσεων, του πολυπολιτισμού, της ταχύτητας της πληροφορίας. Η σοβαρότητα με τον οποίο τον αντιμετώπισαν εξ αρχής οι συντελεστές του, τον έκαναν πραγματικό κινηματογράφο σε σχέση με άλλες επικές ιστορίες στην οθόνη που παρέμειναν στο επίπεδο του «παραμυθιού» που στοχεύει στην καλοπέραση του θεατή.
Ο Χάρι Πότερ και ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών (αλλά και τα X- Men ή το Lost για να πω δύο πρόχειρα παραδείγματα) έθεσαν με το δικό τους τρόπο, το ζήτημα της ταυτότητας και της ύπαρξης. Και το έκαναν απευθυνόμενα σε ένα τεράστιο κοινό, το οποίο μοιάζει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα ύπαρξης και ταυτότητας, μόνο του, χωρίς καμιά βοήθεια, με «εργαλεία» του παρελθόντος.
Σε ένα παιδί που μπορεί σήμερα να βρει οποιαδήποτε πληροφορία σε ένα δευτερόλεπτο στο ίντερνετ, ή να έχει δεκάδες δικτυακούς φίλους, αλλά και καθόλου ελεύθερο χρόνο όπως και καθόλου δημόσιο χώρο για να κοινωνικοποιηθεί, σε ένα τέτοιο παιδί λοιπόν, δεν θα του πει τίποτα ούτε ο Παζολίνι, ούτε ο Αντονιόνι- ας μην μπερδεύουμε ανόμοια πράγματα.
Είδα την ταινία μαζί με δεκάδες παιδιά και εφήβους στην κατάμεστη αίθουσα του Odeon Παραλίμνιο. Γνώριζαν τους κώδικες της ταινίας, καταλάβαιναν πότε έκανε κοιλιά και τους «χάιδευε, (στις όντως πολλές σκηνές φλερτ των νεαρών μάγων), πάλλονταν από συγκίνηση στη δραματική κορύφωση. Και βέβαια μιλούσαν στο κινητό, έλεγαν για τις διακοπές τους και κανόνιζαν νέα ραντεβού. Μπορεί να το έχουμε ξεχάσει αλλά αυτό είναι ο κινηματογράφος ως τέχνη, φέρνει κοντά ανόμοιους ανθρώπους. Κι αυτό είναι σήμερα το κοινό, αυτός ο κόσμος βλέπει κινηματογράφο και κάνει εισιτήρια. Μπορούμε άραγε να απορρίψουμε αυτό το κοινό τόσο εύκολα;
Το ότι ο Χάρι Πότερ μπορεί να μην είναι τέχνη αλλά μόνο θέαμα είναι ένα ζήτημα. Ό,τι κάνει όμως το κάνει με εντιμότητα, και συνέπεια, και σίγουρα είναι υποψιασμένος για το σε τι κόσμο γεννήθηκε. Και το μήνυμά του είναι απλό: Μετά από έξι ταινίες και δύο ακόμα που αναμένονται, θυμάται πάντα τη θυσία της μητέρας του για να τον σώσει, αγαπάει τους φίλους του κι έχει μια άδολη και επίμονη εναντίωση προς το κακό. Ε, δεν είναι και λίγα όλα αυτά…

Έχω ξεχάσει ποιος ήθελε την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος

Μ' αυτά και μ' αυτά δεν θυμάμαι, γιατί και ποιος ήθελε να αλλάξει το άρθρο 24 του Συντάγματος για την προστασία του δάσους. Αφού είναι σαφές το τι είναι δάσος και πως τίποτε δεν αλλάζει στο δάσος μετά τις φωτιές (έτσι δεν μας λένε αυτές τις μέρες) τότε γιατί και ποιος ήθελε την αναθεώρηση του συγκεκριμένου άρθρου;Ποιοι βουλευτές και ποιου κόμματος μας έλεγαν ότι δεν πάει άλλο να χαρακτηρίζεται δασική έκταση κάθε θάμνος;
Ποιος ήθελε την αναθεώρηση του Συντάγματος;Με την απορία θα μείνω...

Bone 4, Ο Δρακοφονιάς, του Jeff Smith- Ένα θαυμάσιο κόμικς

Όταν το κακό βρίσκεται προ των πυλών, ο λαός συσπειρώνεται. Το ερώτημα είναι με τι στόχο συσπειρώνεται κι αν έχει επαρκή πληροφόρηση. Στο χωριό της κοιλάδας που βρέθηκαν τα ξαδέρφια Μπόουν, επικρατεί τρόμος, όχι όμως γιατί κατάλαβαν ότι οι σκοτεινές δυνάμεις του κακού ετοιμάζονται για πόλεμο, αλλά γιατί πείστηκαν ότι κακοί είναι οι… δράκοι. Τους έπεισε ο Φόουνι Μπόουν ο οποίος αυτοαναγορεύεται σε Δρακοφονιά, στήνει ένα ψεύτικο κακό, συκοφαντεί το καλό και διεγείρει τα πιο ταπεινά αισθήματα των κατοίκων τους οποίους και μετατρέπει σε εθνοφρουρούς και στρατιώτες. Με στόχο βέβαια να τους κατακλέψει στο τέλος και να οικειοποιηθεί το σύνολο του πλούτου του χωριού, τον οποίο και μαζεύει δήθεν για να δελεάσει τον "κακό δράκο. Την ίδια ώρα οι πραγματικοί καλοί, ο Φόουν Μπόουν, η γιαγιά Μπεν, η Θορν και ο Κόκκινος Δράκος παλεύουν με τους πραγματικούς κακούς ενώ ο Λούσιους αντιμάχεται μέσα στο χωριό τη μαζική πλάνη των συγχωριανών του που σαν τους Γερμανούς του ’30, δίνουν με τη θέλησή τους την εξουσία στον εχθρό του λαού και αυταρχικό λαϊκιστή Φόουνι.
Σε αυτήν τη μικρή περίληψη αναφερόμαστε σε όσα συμβαίνουν στην τέταρτη συνέχεια του Bone, του κόμικς του Jeff Smith (εδώ), με τίτλο "Ο Δρακοφονιάς 4", που μόλις εκδόθηκε από τις εκδόσεις Jemma Press (εδώ). Στην πράξη όμως δύσκολα μπορεί να περιγράψει κανείς την ομορφιά αυτού του θαυμάσιου κόμικς, το οποίο δημιούργησε παγκόσμια εντύπωση και προκαλεί το ενδιαφέρον αναγνωστών από 6 ως 96 χρονών.
Αφήστε τα παιδιά σας να το διαβάσουν, διαβάστε το κι εσείς κι αφεθείτε στη σαγηνευτική του δύναμη. Απλά σχέδια σε πρώτο επίπεδο που κρύβουν όμως από πίσω γοητεία και μαγεία, συμπύκνωση γραμμών, ύφους και αισθητικής όσων επί δεκαετίες καταγράφει η ιστορία του κόμικς. Και μια ιστορία που μοιάζει παιδική, αλλά όσο κυλάνε τα καρέ μοιάζει να αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν γύρω μας τόσα χρόνια.
Το ότι αυτή η ιστορία παρουσιάζεται από τον Σμιθ με χιούμορ, παιδικότητα και εικαστική δύναμη, αποδεικνύει και τις δυνατότητες που κρύβουν τα κόμικς ως τέχνη. Τη μοναδική τους δύναμη να γειώνουν το φαντασιακό στην αναγνωστική πραγματικότητα και τη δυνατότητά τους να κινούνται με αξιοθαύμαστη ισορροπία ανάμεσα σε ονειρικό και το ρεαλιστικό. Ο Τζεφ Σμιθ, αναδημιουργεί την ιστορία του πάνω στη δυτική παράδοση των μάγων, των δράκων και των ξωτικών, φτιάχνοντας όμως μια ιστορία που διαβάζεται σήμερα με αξιοσημείωτη ευκολία.
Να επισημάνω την εξαιρετική δουλειά που έχει κάνει η Jemma Press στην έκδοση και περιμένουμε με αγωνία τις συνέχειες.

Μετά τις δηλώσεις του Περικλή Κοροβέση και ποιοι θέλουν να ξεχάσουν το '89

Οι δηλώσεις του Περικλή Κοροβέση για μίζες στα κόμματα της αριστεράς το ‘89 προκάλεσαν μια πολύ μεγάλη συζήτηση, η οποία έχει δύο σκέλη.

Στο πρώτο και πιο δημόσιο, τον Κοροβέση τον ρίχνουν στα σκυλιά, τον συκοφαντούν, τον λοιδορούν, ιδιαίτερα στελέχη του Συνασπισμού. Αυτή η έντονη αντίδραση που συνοδεύεται ταυτόχρονα από πρόταση για συμπόρευση ΣΥΝ με ΠΑΣΟΚ (απίστευτος συγχρονισμός), υποδεικνύει ότι κάπου έπεσε μέσα ο Κοροβέσης. Όχι ότι πήραν μίζες τα κόμματα- αυτό δεν το πιστεύω κι όπως φάνηκε από την επόμενη δήλωσή του δεν το πιστεύει και ο ίδιος- αλλά στο ότι η Αριστερά δεν μπορεί να είναι τιμητής του πολιτικού συστήματος, και θα το εξηγήσω παρακάτω αυτό.
Στο δεύτερο σκέλος της δημόσιας συζήτησης που γίνεται κυρίως στο διαδίκτυο, φαίνεται ότι πολλοί, νέα παιδιά κυρίως, υποστηρίζουν τον Κοροβέση και την αριστερά που προβάλλει ο ίδιος, κυρίως λόγω μιας ηθικής στάσης που διαφαίνεται πίσω από τις δηλώσεις του.
Κι επειδή τη θέση μου για τις μίζες την πήρα, οπότε δεν κινδυνεύω να με ρίξει σε κανά Καιάδα κάποιος «μεταρρυθμιστής» αριστερός, ας θυμηθώ δύο κοινωνικές τάσεις που ανέδειξε το 1989 μέσα στην Αριστερά, στους αριστερούς.
Τότε ήμουν στο Ρήγα και τον ΚΚΕ Εσ- Ανανεωτική Αριστερά, το κόμμα του Γιάννη Μπανιά δηλαδή που εναντιώθηκε στον ενιαίο Συνασπισμό, για να κατατροπωθεί, όμως εκλογικά. Από το 1989 ως και το 1993 με τη διάσπαση του Συνασπισμού, αλλά και ως το 2004 (μέσα σε 15 χρόνια συνολικά) είδα πολλούς αριστερούς φίλους και γνωστούς να ακολουθούν δύο δρόμους.
Ο πρώτος ήταν αυτός που ακολούθησαν πολλοί της «ανανεωτικής αριστεράς» (αλλά και της "επαναστατικής" αριστεράς κάτι για το οποίο δεν πολυγίνεται λόγος): Βόλεμα μέσα στους εξουσιαστικούς (και οικονομικούς) μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ. Άλλος δούλευε σε κάποιο «πρόγραμμα» της ΕΕ, άλλος σε κάποιον πασοκικό δήμο, άλλος έμπαινε στον Τύπο, άλλος άνοιγε μια μικρή επιχείρηση υπηρεσιών (μελέτες κλπ) ή και έργων με μόνο πελάτη το Δημόσιο, άλλος γινόταν υπάλληλος του κράτους, ποτέ όμως σε κάποια κοινή δουλειά όπως ταμίας ή κλητήρας, αλλά πάντα κοντά σε κάποιον διευθυντή. Αυτό το βόλεμα ήταν τάση ολόκληρη, αποκλείεται κάποιος να μην έχει έναν τέτοιο γνωστόν στον περίγυρό του. Είναι αλήθεια ότι αυτός ο κόσμος δεν παρέμεινε στην αριστερά, γρήγορα βρέθηκε στο ΠΑΣΟΚ, αρχικά ως ψηφοφόρος, αργότερα επί Σημίτη ίσως και σε κάποια πιο ενεργή ομάδα. Κάποιοι εξ αυτών που «νιώθουν» ακόμα αριστεροί, αλλά ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ, είναι που σήμερα φρίττουν με την «αριστερή στροφή" του ΣΥΡΙΖΑ και ενοχλούνται με την παρουσία του Κοροβέση στη Βουλή.
Ο δεύτερος δρόμος ήταν αυτός που ακολούθησαν οι της «δογματικής αριστεράς»: Η πλήρης αναθεώρηση. Με την πτώση του Τείχους, αλλά και της αυταπάτης που είχαν πολλοί για την ΕΣΣΔ και βοηθούμενοι κι από το φιάσκο του Κόμματος με τη συγκυβέρνηση το ’89, έριξαν μαύρη πέτρα πίσω τους και αλλάξανε ζωή. Σαν να ελευθερώθηκαν κιόλας από εκείνη τη φούστα που την ήθελαν μακριά στην Κνίτισα «για να μην προκαλεί» ή από το μικροαστισμό του «συντρόφου» που με το μισθό που του εξασφάλιζε το κόμμα μίλαγε στις συνελεύσεις για τον Λένιν (και ποτέ για τη Ρόζα ή ακόμα ακόμα και για τον Μαρξ).
Και «πατροκτονίες» έγιναν πολλές μετά από εκείνο το μακρινό ’89. Άλλος άφηνε πίσω του τον πατερούλη Χαρίλαο, άλλος τον αληθινό «πατερούλη», άλλο τον αληθινό πατέρα του που «τον είχε πρήξει» με το βουνό, το ’40 και το «κλείσε την πόρτα να μην μας ακούει η γειτονιά». Αυτός ο κόσμος του ΚΚΕ που φυλλορροούσε ήδη από το 1981, αποτέλεσε και τη μεγάλη μάζα των «πρώην» που στράφηκαν προς την «αληθινή» ζωή, στις μικρές απολαύσεις της ζωής, στον καταναλωτισμό, στην επιστροφή στο χωριό ή την επαρχιακή πόλη, σε πιο αυθεντικές εμπειρίες σε σχέση με την ισοπεδωτική αισθητική των ΠΑΣΟΚων. Σε πολλά πράγματα που δεν ανήκαν πια στον κόσμο του "κόμματος" που ως τότε ακολουθούσαν με χριστιανική ευλάβεια.
Ας μην συνεχίσω όμως γιατί τα παραδείγματα θα αυξηθούν. Αυτοί όμως όλοι οι πρώην, που κόψαν (οριστικά;) το νήμα που τους συνέδεε με την όποια αριστερά, εισήχθησαν με φούρια σε αυτό που οι ίδιοι ονόμαζαν ως τότε «καπιταλιστικό τρόπο ζωής».
Και αναρωτιέσαι: Αν τελικά το αποτέλεσμα ήταν το βόλεμα και η καλή ζωή, μήπως αυτό ήταν και το αίτιο για τη στράτευσή τους στην αριστερά στο παρελθόν; Αν δεν αλλάζει η συνείδηση του αριστερού, τότε πώς θα αλλάξει κι ο κόσμος;
Το συμβολικό «έγκλημα» πάντως του ΚΚΕ και της ΕΑΡ το 1989 ως κυβέρνηση είναι ότι δεν αντιτάχθηκαν στην ιδιωτικοποίηση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ. Έδειξαν τότε συμβολικά ότι δεν έχουν εναλλακτική πρόταση για την ενημέρωση, κορυφαίο θέμα για την ανάπτυξη του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.


Και δύο αντι- τάσεις μετά το '90

Αλλά ας σταματήσω για μία ακόμα φορά την πολιτικολογία κι ας υποδείξω δύο ακόμα αντι- τάσεις, κόντρα στις παραπάνω τάσεις.
Την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες αριστεροί, σταλινικοί και ανανεωτές, στρέφονταν μετά το 1989, προς το ΠΑΣΟΚ και τον ατομικό τρόπο ζωής, άρχισε κάτι να κινείται στα κατάβαθα της αριστεράς. Τα μηνύματα από τη διεθνή σκηνή άρχισαν να αποκτούν ενδιαφέρον για να πάρουν σχήμα μετά το 2000 αρχής γενομένης με το Σηάτλ. Και πιο πριν, αρκετοί αριστεροί άρχισαν να κουβεντιάζουν πώς θα ξανακάνουν κάτι μαζί. Συμμαχίες «έξω» και «έσω» κοινοβουλευτικών σε εκλογές ήδη από το 1990, οικολογικές πρωτοβουλίες, πολιτικά δικαιώματα (θυμηθείτε την Κίνηση και μετά το Δίκτυο), κόντρες με τον εθνικισμό από το «μακεδονικό» ακόμα, κινήσεις στις γειτονιές, συναντήσεις παλιών, κυρίως Ρηγάδων. Ακόμα και η απογοήτευση πολλών ότι θα κάνουν ένα νέο καλό ΚΚΕ μετά την αποχώρησή τους, ευνόησε τη ριζοσπαστικοποίησή τους.

Και για μην πάμε μακριά, έτσι κάπως άρχισαν οι συμμαχίες με τον Συνασπισμό το 2000 (ναι, τότε ήταν κι ο Περικλής), του οποίου και λύθηκε έκτοτε το άγχος της εκλογικής επιβίωσης (κι ας το ξεχνάνε σήμερα οι μωροφιλόδοξοι και θρασύδειλοι της «ανανέωσης»).
Τότε είδαν πολλοί «πρώην», αλλά ενεργοί ακόμα σε προσωπικό επίπεδο, ότι υπάρχει δυνατότητα για μία νέα αριστερά και στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό. Άλλοι είδαν ότι υπάρχει δυνατότητα για τα νέα κοινωνικά κινήματα κι ότι σημασία έχει πρωτίστως η συμμετοχή- έτσι γεννήθηκε το Φόρουμ και το αντιπολεμικό κίνημα. Κι άλλοι είδαν ότι μπορείς να κάνεις νίκες σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και του δημόσιου χώρου. Και πολλοί οι πιο πολλοί δεν μετείχαν προσωπικά στις εξελίξεις, αλλά άρχισαν να το παίρνουν απόφαση ότι πέθανε κι ο Στάλιν κι ο Τρότσκι κι ο Μάο κι ο Τσε κι ο Παύλος Σιδηρόπουλος (μόνο ο Έλβις ζει αλλά αυτό είναι για άλλο post).
Ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι εν τέλει, ένα κομμάτι, το πιο πρόσφατο, αυτής της κίνησης που επί 20 χρόνια τώρα κρατάει ζωντανό το όραμα μιας «άλλης» αριστεράς και στην Ελλάδα. Και το ότι έτσι πορεύεται σήμερα η νέα αριστερά στη Γαλλία, τη Γερμανία ή την Πορτογαλία, δείχνει ότι ο δρόμος και γόνιμος είναι και διεθνιστικός (για όσους τους αρέσουν ακόμα τα παλιά λεξιλόγια)
Η δεύτερη τάση, ήταν και είναι η πολιτικοποίηση της νεολαίας, η κοινωνική της στράτευση. Έχει πολλά αυτόνομα χαρακτηριστικά, στα οποία οφείλεται σίγουρα κι ο Δεκέμβρης. Και γειτνιάζει με τον πολιτικό λόγο της αριστεράς αν δούμε την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την ενδυνάμωση της ΚΝΕ (η οποία όντως έπαψε να μετράει το μήκος της φούστας, και δέχεται και κορίτσια με πολλά σκουλαρίκια).
Αυτές όμως οι δύο αντι-τάσεις φαίνεται ότι δεν αρκούν. Οι κομματικοί μηχανισμοί της αριστεράς, ο ΣΥΝ και το ΚΚΕ φοβούνται τη ζύμωση και την κίνηση των πραγμάτων. Βολεύονται με μια μικρή θέση στο σκηνικό. Και θέλουν να ξεχάσουν και πώς έφτασαν στο ’89, αλλά και τι συνειδήσεις καλλιεργούσαν στα μέλη τους πριν από το ’89.

Ο Μάικλ Δουκάκης στα Γιάννενα και το Βρυσοχώρι

Στα Γιάννενα θα βρίσκεται από την Παρασκευή και για λίγες μέρες, ο Μάικλ Δουκάκης, ο ελληνο-αμερικανός πολιτικός που έγινε διάσημος σε όλον τον κόσμο το 1988 όταν διεκδίκησε την προεδρία των ΗΠΑ για τους Δημοκρατικούς, χάνοντας τελικά από τον πρεσβύτερο Μπους (με την Αμερική να ξεκινάει τότε μια από τις πιο σκοτεινές της περιόδους). Ο Δουκάκης, καθηγητής πολιτικών επιστημών σήμερα, παραμένει ένα ενεργό στέλεχος των Δημοκρατικών και μια προσωπικότητα ευρείας απήχησης.

Το Σάββατο 22 Αυγούστου ο Δήμος Ιωαννιτών θα απονείμει το χρυσό μετάλλιο της πόλης των Ιωαννίνων στον πρώην Κυβερνήτη της Μασαχουσέτης στις 7 το απόγευμα στην αίθουσα «Αθανάσιος Τσακάλωφ» του δημαρχείου. Την προσφώνηση θα κάνει ο δήμαρχος Νίκος Γκόντας και θα μιλήσει και ο ίδιος ο Μάικλ Δουκάκης. Την εκδήλωση που είναι ανοιχτή για το κοινό θα ακολουθήσει δεξίωση στο ξενοδοχείο Grand Serai ενώ το πρωί του Σαββάτου, ο κ. Δουκάκης θα επισκεφτεί το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Βυζαντινό Μουσείο.
Η επίσκεψη του Μάικλ Δουκάκη γίνεται προφανώς λόγω της οικογενειακής του καταγωγής από το Βρυσοχώρι Ζαγορίου. Στο χωριό άλλωστε θα βρεθεί την Κυριακή 23 του μήνα για να τιμηθεί από τον Δήμο Τύμφης.
Ο Μάικλ Δουκάκης γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη στις 3 Νοεμβρίου 1933, παιδί μεταναστών στην Αμερική, του γιατρού Πάνου Δουκάκη από τη Μυτιλήνη και της Ευτέρπης Μπούκη. Η Ευτέρπη Μπούκη γεννήθηκε στη Λάρισα το 1904 από γονείς που καταγόταν από το Βρυσοχώρι, μετανάστευσε το 1923 και παντρεύτηκε τον Πάνο Δουκάκη το 1929. Οι δύο τους επισκέφθηκαν το Βρυσοχώρι το 1979 και η Ευτέρπη διατηρούσε αλληλογραφία με συγγενείς της (χρήσιμα στοιχεία δίνει η σελίδα του Μορφωτικού- Ορειβατικού Συλλόγου Βρυσοχωρίου- εδώ).
Αξιοσημείωτο είναι ότι από τη μεριά του πατέρα του κατάγεται από το Βρυσοχώρι και ο σκηνοθέτης Τζον Κασσαβέτης, η μεγάλη αυτή μορφή του παγκόσμιου κινηματογράφου που έφυγε δυστυχώς πρόωρα από τη ζωή.
Ο Μάικλ Δουκάκης είναι παντρεμένος με την Kitty Dukakis (μέλος του αμερικανικού Μουσείου του Ολοκαυτώματος, μεταξύ άλλων) και έχει τρία παιδιά και εγγόνια. Έρχεται συχνά στην Ελλάδα με διάφορες αφορμές και μετέχει στις δραστηριότητες της ομογένειας στην Αμερική.
Παραμένει ένας ενεργός Δημοκρατικός πολιτικός με προοδευτικές ιδέες και συμμετοχή σε διάφορες πρωτοβουλίες Αυτές οι προοδευτικές του ιδέες δεν τον έκαναν και τόσο δημοφιλή στην ελληνική δεξιά την περίοδο που διεκδικούσε την προεδρία των ΗΠΑ, άλλα μάλλον αυτό έχει ξεχαστεί. Έχει ο καιρός γυρίσματα…

Γύρος της λίμνης Παμβώτιδας τον Σεπτέμβριο

Για τρίτη φορά διοργανώνεται ο Γύρος της λίμνης Παμβώτιδας, που φέτος θα γίνει μέσα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου όπως ανακοίνωσε σήμερα ο αντινομάρχης Ιωαννίνων Παντελής Κολόκας. Παράλληλα θα διοργανωθει και μια σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων πάντα με θέμα τη λίμνη και την ευαισθητοποίηση για τη σωτηρία της, αλλά και ο «Γύρος του Κάστρου» στον οποίο μετέχουν μαθητές από τα σχολείου του νομού Ιωαννίνων.
Οι δρομείς συνεπώς ας προετοιμάζονται για το γύρο της λίμνης- απόσταση όχι και τόσο μικρή άλλωστε- ενώ οι καλλιτέχνες έχουν ήδη ημερομηνίες μπροστά τους.
Για την έκθεση εικαστικών έργων (τα εγκαίνια θα γίνουν στις 13 Σεπτεμβρίου) υπάρχει ανοιχτή πρόσκληση σε καλλιτέχνες για συμμετοχή τους σε έκθεση εικαστικών έργων με θέμα τη λίμνη, την ιστορία και τους θρύλους της. Αποστολή φωτογραφίας έργου με διαστάσεις και βιογραφικού σημειώματος (10 σειρές) μέχρι Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου.
Για τη Βραδιά λόγου και τέχνης στις 16 Σεπτεμβρίου υπάρχει επίσης ανοιχτή πρόσκληση σε λογοτέχνες για συμμετοχή με έργο τους, πεζό (μέχρι 1000 λέξεις ) ή ποίημα (μέχρι 30 στίχους) στην εκδήλωση με θέμα τη λίμνη, την ιστορία και τους θρύλους της. Αποστολή έργου και βιογραφικού σημειώματος (10 σειρές) μέχρι Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου.
Πληροφορίες και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων στα τηλέφωνα 26510-87220-87419.

Οι ληστές του Ευριπίδη Μακρή και του Βασίλη Τζανακάρη

Είναι η ληστεία φαινόμενο ενός παλιού κόσμου; Θέλουμε να πιστεύουμε πως ναι, αλλά δεν είναι. Οι απαγωγές πλουσίων είναι φαινόμενο και της σημερινής επικαιρότητας και εντυπωσιάζουν το ίδιο όπως και τη δεκαετία του ’30 ή και πιο πριν, τον 19ο αιώνα.

Αλλά ακόμα κι αν νομίζουμε ότι όσα ζούμε σήμερα είναι καινοφανή και μοντέρνα, αν αφεθούμε λίγο στην πλάνη της θερινής ραστώνης και κάνουμε καμιά αφελή ερώτηση για κανά κλέφτικο τραγούδι, εκεί κάτω από τον πλάτανο κάποιου χωριού, πολύ γρήγορα θα δούμε να ξεπηδάει από τα λόγια των λίγων μεγαλύτερων ένας ολόκληρος κόσμος, ο κόσμος των ληστών που κρατάει ακόμα ζωντανό, έστω τον μύθο του.
Βιβλία για τους ληστές στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά, κι έχουν γραφτεί πολλά και καλά και διεθνώς. Μόλις τέλειωσα το βιβλίο του Ευριπίδη Μακρή «Οι ληστές και τα τραγούδια τους στη Δυτική και Κεντρική Ελλάδα (1827- 1930)» το οποίο και εκδόθηκε στα Γιάννενα το 2007. Καλό βιβλίο, χρήσιμο και ωραίο ως αφήγηση. Ο Μακρής, δάσκαλος με εμπειρία στο γράψιμο και νοιάξιμο για τον μικρό τόπο που του έλαχε ως πατρίδα, από το Κουκούλι Ζαγορίου, γράφει για τους αρχιληστές που τραγουδήθηκαν σε γνωστά δημοτικά τραγούδια. Κάνει δηλαδή μια διπλή δουλειά: γράφει για τον βίο των ληστών, αλλά και για το πώς τραγουδήθηκε αυτός ο βίος.
Λύνει παρεξηγήσεις, παρουσιάζει στοιχεία από βιβλία και τον Τύπο της εποχής, ολοκληρώνει βιογραφικά και τα συνδέει με την τοπική ιστορία της Ηπείρου και ειδικά του Ζαγορίου. Και κάνει και κάτι ακόμα πιο σημαντικό: Ενισχύει τα στοιχεία με την προσωπική του μνήμη και τις πληροφορίες που του έδωσαν πληροφορητές τους οποίους ο ίδιος αναζήτησε. Πηγαίνει και βρίσκει τον απόγονο ενός ληστή κι ακούει από εκείνον την παράδοση που έμεινε στόμα με στόμα να εξιστορεί τα ανδραγαθήματα του προγόνου. Ο ίδιος βίωσε δηλαδή τον απόηχο της ληστοκρατείας των αρχών του 20ου αιώνα.
Κι από δίπλα παρουσιάζει τα τραγούδια που αναφέρονται στους ληστές, άλλα γνωστά από αυτά που ακούμε στα πανηγύρια, άλλα λιγότερα γνωστά και συχνά με πολλές εκδοχές.
Πρόκειται για πολύ σημαντική δουλειά τοπικής ιστορίας, από αυτές που θα μπορούσαν να διδάσκονται και στα σχολεία σε κάποιο μάθημα για τον τόπο, την Ήπειρο ειδικά.
Χορεύουν τα παιδιά στους συλλόγους των χορευτικών, τη «Βασιλαρχόντισσα» και μένουν με την εντύπωση (αν αναρωτηθούν ποτέ) ότι πρόκειται για μια… Βασίλω. Πρόκειται όμως για μια εντυπωσιακή ιστορία του 1881 που περιλαμβάνει αρχοντικές οικογένειες του Μετσόβου, σκληρούς απαγωγείς κορασίδων που αργότερα γίνονται ήρωες στη Μικρασία, ταξικές συγκρούσεις στην πλατεία του βλάχικου χωριού και αντεκδικήσεις, επικηρύξεις από το βασιλιά, λεφτά βέβαια, λαϊκούς μύθους και ληστρικά μυθιστορήματα. Και πρόκειται για μία μόνο από τις πολλές ιστορίες του βιβλίου που αποκαλύπτουν αυτόν τον περίεργο σήμερα κόσμο της ληστοκρατίας στα βουνά της Πίνδου.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου για τους ληστές στην Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία είναι και το καλύτερο γιατί φαίνεται και η ενδελεχής δουλειά που έκανε ο συγγραφέας. Μαθαίνουμε για τον Μπιρμπίλη και τον Ρεσούλη, τον διώκτη Φέζο Ντερβέναγα, την αιχμαλωσία της Μπολονάσαινας και της Φραγκούλαινας (και του μικρού Θεόφιλου που αργότερα θα φωτογραφήσει ολόκληρο το Ζαγόρι- οι φωτογραφίες του στην έκδοση του εγγονού του Πέτρου Φραγκούλη «Ζαγορισίων Πολιτεία», πραγματικός φωτογραφικός θησαυρός), την τρομερή ληστεία στους Νεγάδες ή του Πλακίδα στο Κουκούλι το 1891 με τα σημάδια ακόμα και σήμερα στην πόρτα του αρχοντικού (για το Κουκούλι κι εδώ).
Ο διασημότερος βέβαια είναι ο Γιώργος Νταβέλης που τον μπερδεύουμε με τον άλλο τον Χρήστο, της παλιάς Ελλάδας που άφησε και πιο… καλό όνομα, το οποίο και ζήλεψε ο δικός μας και το υιοθέτησε- αλλά και τούτος στο Ζαγόρι ήταν φόβος και τρόμος. Και η σπηλιά που κρύφτηκε δίπλα στο γεφύρι του Κόκκορου χάσκει ακόμα, έτσι για να μαρτυράει πως κάποτε το Ζαγόρι, η Ήπειρος, η Ελλάδα, δεν ήταν ένα άθροισμα από «γραφικές» και «αυθεντικές» σκηνές ενός έθνους ανάδελφου, όπως νομίζουμε σήμερα, αλλά ένας ζωντανός, περιπετειώδης, σκοτεινός και φωτεινός ταυτόχρονα τόπος, όπου όλα ήταν ρευστά και η ζωή των ανθρώπων ετίθετο πάντα σε διαπραγμάτευση.
Ο Μακρής λόγω της καταγωγής του ίσως, επικεντρώνει κυρίως στο το έγινε στα χωριά του Ζαγορίου και μέσα από το βλέμμα ενός Ζαγορίσιου κι ενός Σαρακατσάνου φωτίζει την ιστορία του τόπου του. Αυτή η ιστορία συνδέεται με την ιστορία της Ηπείρου και της άλλης Ελλάδας, βρίσκεις δηλαδή παραλληλίες, συγχρονισμούς και διαφοροποιήσεις, ιδιαίτερα όταν αναφέρεσαι σε ληστές που επηρέασαν και την πολιτική ιστορία της χώρας όπως οι Ρετζαίοι ή οι Κουμπαίοι τη δεκαετία του 1930.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου για τους ληστές στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα είναι πιο συνοπτικό και πιο αδύναμο συνολικά, αναδύονται όμως κι εδώ οι συνδέσεις και οι παραλληλισμοί. Η τάση ιδιαίτερα σε αυτό το μέρος είναι να αναδύεται και η ιστορία των Σαρακατσάνων που έβγαλαν αρκετούς ληστές, ιστορία που φαίνεται ότι είναι και μία από τις μόνιμες ασχολίες του συγγραφέα, οπότε περιορίζεται ο «φωτισμός» του φαινομένου σε πιο ειδικές διαδρομές. Αλλά αυτό δεν ενοχλεί τον αναγνώστη, αντίθετα τον κάνει μάλλον πιο υποψιασμένο και του προκαλεί το ενδιαφέρον για πιο προσωπικές ενασχολήσεις με την τοπική ιστορία (γνωρίζουμε άραγε καλά την ιστορία της οικογένειάς μας ή του χωριού μας;).
Η δουλειά του Ευριπίδη Μακρή ξεκινάει από τα δημοτικά τραγούδια και φτάνει στο βίο των ληστών, ακουμπώντας τον κοινωνικό και πολιτικό βίο του τόπου του.
Για βιβλίο τοπικής και «ειδικής» ιστορίας είναι εξαιρετικό (θα μπορούσε πάντως η επιμέλεια και οι φωτογραφίες να είναι καλύτερες).
Για βιβλίο που μετέχει στην πανελλαδική, δημόσια συζήτηση για το φαινόμενο της ληστείας, είναι μια πολύ γόνιμη συνεισφορά, απόδειξη του τι μπορεί να κάνει ένας καταρτισμένος συγγραφέας.
Όπως και να το δει όμως κανείς, διαβάζεται με ευχαρίστηση.

Τα «παλληκάρια» του Τζανακάρη

Με πολύ ευχαρίστηση διάβασα αμέσως μετά και το πολύ γνωστό βιβλίο του Βασίλη Τζανακάρη «Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2002, στην πέμπτη έκδοση εδώ). Είχα διαβάσει παλιότερα τις αναφορές για τους ληστές της Ηπείρου, τώρα το διάβασα ολόκληρο. Έχουν γραφτεί πολλά για το βιβλίο, δεν χρειάζεται να προστεθούν περισσότερα. Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο, απαραίτητο ειδικά σε όσους τους αρέσει η ιστορία. Γιατί ο Τζανακάρης, αυτό που κάνει κυρίως είναι να βάζει τους ληστές μέσα στην ιστορία, να τους τοποθετεί σαν πιόνια μέσα στο μεγάλο χάρτη της ιστορίας, που τον κατέχει καλά, και για τον οποίο έχει γνώμη και άποψη. Εδώ φροντίζει να δίνει το λόγο στο βίο του ληστή, που αν τον δεις απομονωμένο δεν θα καταλάβεις και πολλά πέρα από τη φρίκη που μπορεί να σου προκαλούν οι απαγωγές και τα φονικά, αν τον δεις όμως ενταγμένο στην ιστορία της Ελλάδας θα τον καταλάβεις καλύτερα. Γιατί προφανώς οι κοινωνικές ανάγκες είναι που γεννάν τους ληστές (και τους κάνουν και ήρωες και τραγούδια ενίοτε) και οι ίδιες οι ανάγκες τους στέλνουν στην κρεμάλα. Και οι Ρετζαίοι στα Γιάννενα γίνονται δημόσια πρόσωπα και ελέγχουν την πόλη, αλλά μόλις αλλάξει η κατάσταση γίνονται εν μία νυκτί θανατοποινίτες και πάνε να βρουν τα κεφάλια εκείνων που πρόλαβαν και σκότωσαν.
Ο Μακρής, που λέγαμε παραπάνω, φωτίζει στο βιβλίο του μια κρίσιμη πτυχή της ιστορίας των Ρετζαίων, αυτήν που διαδραματίσθηκε στο Κουκούλι, ο Τζανακάρης όμως μας τους δίνει ως πρόσωπα πανελλαδικής απήχησης εξηγώντας τη δημοφιλία τους, αλλά και το μονόδρομο της τιμωρίας τους.
Ο Τζανακάρης (που τον γνωρίζουμε κυρίως ως εκδότη του «Γιατί» από τις Σέρρες) είναι γεμάτος από ιστορίες, παρέχει βιογραφικά, χάρτες, ανέκδοτες φωτογραφίες, κάνει συσχετισμούς και παραλληλισμούς, κλείνει έξυπνα το μάτι στον καλό αναγνώστη αλλά δεν αφήνει παραπονεμένο και τον πρωτόβγαλτο στα δύσκολα θέματα. Και γράφει λαϊκά και κατανοητά, κάτι που είναι σπάνιο προτέρημα.
Σε ένα από τα πρώτα του κεφάλαια «περί ληστοκρατίας» κάνει ένα μεγάλο κύκλο σε όλα τα στοιχεία που τον ενέπνευσαν και τον ενέπλεξαν σε αυτή τη γιγάντια έρευνα, βγάζοντας και κάποια συμπεράσματα. Κι έχει το θάρρος να μιλήσει στο βιβλίο του για την τακτική του να βγάζουν οι χωροφύλακες στις πλατείες τα κεφάλια των ληστών, ή για τις δημόσιες εκτελέσεις και για τις απαράδεκτες συνθήκες στις φυλακές όπως το Παλαμήδι ή το Γεντί Κουλέ, θυμίζοντάς μας ότι η βαρβαρότητα ήταν εντός των τειχών του καλού μας έθνους.

Η δουλειά του Β. Τζανακάρη φαίνεται κι από την τεκμηρίωση στις φωτογραφίες. Διαβάζουμε στη λεζάντα: Οι ληστές Αφοί Παπαγεωργίου και ο ληστής Ελευθέριος Πλάτανος, έχοντας ανάμεσά τους το λήσταρχο Θωμά Γκαντάρα (με τα γένια). Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1923 από τον Αθανάσιο Μάνθο στη θέση Παλιογκορτσιά των Χασίων (Αρχείο περιοδικού "Γιατί")

* Ας κρατήσω για το τέλος, την ιστορία του φωτογράφου Αθανάσιου Μάνθου (1893- 1960) από τα Τρίκαλα. Γνωρίζουμε το τραγούδι «Α. Μάνθος» του, Λαρισαίου ως γνωστόν, Θανάση Παπακωνσταντίνου από τον Βραχνό Προφήτη (Lyra 2000- βλέπε κι εδώ). Στηρίζεται στο ποίημα του Χρήστου Μπράβου (Δεσκάτη Χασίων 1948-1987) «Όπου στα 1923 ο επικηρυγμένος Θωμάς Γκαντάρας, ο ληστής, αποφασίζει να φωτογραφηθεί».
Ο Τζανακάρης εντοπίζει το ποίημα και το τραγούδι, όπως και τις φωτογραφίες που στα αλήθεια τραβήχτηκαν, «διαβάζει» τις φωτογραφίες (όπως τα «κιουστέκια» που φορούσαν οι ληστές με τις ασημένιες αλυσίδες), υποσημειώνει την αξία του φωτογράφου, μας εισάγει στην ιστορία του Θωμά Γκαντάρα, ενός από τους σημαντικότερους ληστές του ’30 στη Θεσσαλία, κοντοχωριανού του Γιαγκούλα (από το χωριό Μεταξάς κοντά στα Σέρβια), συνδέει τους τόπους και τις μνήμες, μας ανοίγει την πόρτα για να «διαβάσουμε» κι εμείς την ιστορία του τόπου και των ανθρώπων του. Και μιλάει για όλη την Ελλάδα, έχοντας μια ευρεία οπτική. Εντόπισα και μία ταινία του Βασίλη Κοσμόπουλου για τον Μάνθο που όμως δεν την έχω δει (πληροφορίες πάντως εδώ).
Πολύ καλή δουλειά έχει κάνει ο Βασίλης Τζανακάρης, κάτι που δείχνει και τις δυνατότητες που έχουν οι δημοσιογράφοι όταν γράφουν ιστορία. Διαβάστε το βιβλίο με την πρώτη ευκαιρία.

* Κι επειδή η ιστορία των ανθρώπων είναι πολύπλοκη και δαιδαλώδης και σίγουρα δεν προσφέρεται για προκάτ αναγνώσεις και πολιτικά ορθές (και ευπρεπείς) προσεγγίσεις, ας κάνω και μια προσωπικότερη αναφορά:
Προχτές, σε ένα χωριό της Θεσσαλίας όπου αν ρωτήσεις στο καφενείο θα ακούσεις για τους ληστές, βλέπαμε ένα ντοκιμαντέρ σε επανάληψη της Μάγιας Τσόκλη στη ΝΕΤ (εδώ) από μια περιοδεία της στα βλαχοχώρια. Είχε και την πορεία ενός κοπαδιού από την Πίνδο προς τα κάτω στα λιβάδια της Θεσσαλίας. Κι εκεί που θαυμάζουμε τον απίστευτο τόπο μέσα από τον οποίο πέρναγε το κοπάδι (σαν μην ήταν στην Ελλάδα μάς έμοιαζε και το σχολιάζαμε οι νεότεροι) μου λένε από δίπλα οι πιο ηλικιωμένοι: «Αχ, έτσι κατέβαιναν τα κοπάδια και πέρναγαν κι εδώ από το χωριό. Κι εμείς βγαίναμε τη νύχτα και κάναμε γούβες κι έπεφταν μέσα τα πρόβατα και τους τα κλέβαμε των τσομπαναραίων. Ή βάζαμε κάπες στα παπούτσια και πανιά και ήσυχα τη νύχτα αρπάζαμε κανά πρόβατο».
Μετά τον πόλεμο αυτά. Όταν είχε «καταπολεμηθεί μια για πάντα» η ληστεία. Και οι Έλληνες είχαν αρχίσει να γίνονται Ευρωπαίοι (άλλοι ληστοτρόφοι κι αυτοί, αλλά δεν είναι της στιγμής). Όλα ένα. Κι ο χρόνος, μια σταλιά.
Κι έγραψα τόσα για τους ληστές κι ακόμα τίποτα δεν είπα…