Η Μαίριλυν και ο Ίρβιν Γιάλομ στα Γιάννενα

Ο πρύτανης Ιωάννης Γεροθανάσης με την Μ. Γιάλομ εισέρχονται χειροκροτούμενοι στην αίθουσα.
Ακολουθούν η Μαρίνα Βρέλλη και ο Ίρβιν Γιάλομ

Δύο ωραίες ημέρες ήταν για τα Γιάννενα αυτές της επίσκεψης του Ίρβιν και της Μαίριλυν Γιάλομ την Πέμπτη και την Παρασκευή. Και για τους ίδιους όμως πρέπει να ήταν μια καλή εμπειρία αν κρίνουμε από το χαμόγελο και την καλή διάθεση που είχαν σε κάθε μία από τις αρκετές δημόσιες εμφανίσεις τους. Πρέπει να μίλησαν με εκατοντάδες Γιαννιώτες (κάποιοι ήρθαν κι από άλλες πόλεις για να τους δουν) έστω και για μια απλή χειραψία κι έναν καλό λόγο, και πρέπει να υπέγραψαν χιλιάδες βιβλία. Ο καθένας που τους πλησίαζε είχε κι από ένα βιβλίο μαζί του, κάποιοι είχαν μαζί τους και βιβλία που τους έστειλαν φίλοι τους με το… ΚΤΕΛ. Και βέβαια, πρέπει να είναι από τους πιο διάσημους ανθρώπους που έχουν επισκεφτεί την πόλη, αν λέει κάτι αυτό.
Το επίκεντρο βέβαια της επίσκεψης ήταν η διάλεξη της Μαίριλυν Γιάλομ στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων την Πέμπτη στις 7 το απόγευμα. Η διάλεξη δόθηκε στο συνεδριακό κέντρο «Κάρολος Παπούλιας» στην πανεπιστημιούπολη και η συγγραφέας μίλησε, με παράλληλη μετάφραση πάνω στο θέμα «Το γυναικείο στήθος ως πολιτισμική εικόνα», το οποίο στηρίζεται και στο πιο γνωστό στην Ελλάδα βιβλίο της.
Η αίθουσα του συνεδριακού κέντρου γέμισε με πάνω από 700 ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους κάθησαν κάτω στο πάτωμα αφού δεν υπήρχε θέση. Από τις 6 ή ώρα κιόλας, είχε δημιουργηθεί μια μακριά ουρά για τα ακουστικά της μετάφρασης, που πρέπει να έφτασαν για πάνω από τους μισούς- αν και κατά τη γνώμη μας, η ομιλία ήταν εύκολα κατανοητή και με απλές γνώσεις αγγλικών.
Το ενδιαφέρον με το κοινό ήταν ότι αποτελούσε ένα ετερόκλητο πλήθος, όλων των ηλικιών, με τις γυναίκες ίσως να κυριαρχούν, και συνολικά με μια υποδειγματική συμπεριφορά. Όχι, οι τοπικές αρχές δεν τίμησαν την εκδήλωση (πλην κάποιων εξαιρέσεων). Θα είχαν κάτι καλύτερο να κάνουν οι εκλεγμένοι του λαού.
Προηγήθηκε της διάλεξης, ο πρύτανης Ιωάννης Γεροθανάσης σε έναν ευγενικό χαιρετισμό και μια ευχή να έρθει ξανά το κοινό σε άλλες, ανάλογες διαλέξεις διακεκριμένων επιστημόνων. Ακολούθησε η Μαρίνα Βρέλλη- Ζάχου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Λαογραφίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η οποία και έκανε μια πολύ καλή ομιλία φωτίζοντας όχι μόνο το επιστημονικό βιογραφικό της Γιάλομ, αλλά αναδεικνύοντας κυρίως τη σημασία που είχε η ερευνητική εργασία της πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά και τον ρόλο της γυναίκας σε κάθε ιστορικό πλαίσιο.
Η Μαίριλυν Γιάλομ, μικροσκοπική, χαμογελαστή και διακριτική, έκανε μια σχετικά σύντομη ομιλία με παράλληλη προβολή διαφανειών, από τις οποίες προσέξαμε περισσότερο αυτές από την αρχαιότητα και το Μεσαίωνα. Η ομιλία της όμως στο τέλος κρίθηκε από κάποιους σαν «λίγη». Ίσως να περίμεναν κάτι δυνατότερο μετά κι από τόση δημοσιότητα.
Ήταν όντως μια απλή, μικρής διάρκειας ομιλία. Θα έλεγα όμως ότι ήταν και μια εκλαϊκευμένη σύνοψη των ερευνητικών της συμπερασμάτων για την ιστορία του γυναικείου στήθους, όπως τα παρουσίασε στην Ιστορία του γυναικείου στήθους (από τις εκδόσεις Άγρα) και ως σύνοψη, ως εισαγωγή στο θέμα της, ήταν επαρκής. Πολλά από τα συμπεράσματα αυτά φαντάζουν σήμερα γνωστά, αυτό είναι αποτέλεσμα όμως και της δικής της δουλειάς εδώ και πολλές δεκαετίες. Είναι εύκολο να λες για παράδειγμα ότι το στήθος χρησιμοποιείται και σαν διαφήμιση ή ερωτικό αντικείμενο, την ιστορικότητα όμως αυτής της χρήσης και εν τέλει και την ιστορική διαδρομή της γυναίκας ως φύλο την ερεύνησε και η Γιάλομ, στο πλαίσιο εκείνης της επιστήμης που μπόρεσε μετά το ’60 να ξεπεράσει τον κυρίαρχο λόγο στα πανεπιστήμια.
Η Γιάλομ έχει ξαναμιλήσει στην Ελλάδα για το στήθος τόσο σε ανοιχτές εκδηλώσεις όσο και στα μέσα ενημέρωσης. Ακούγοντάς την από κοντά καταλαβαίνεις απλά πόσο καλά κατέχει το θέμα της και πόσο την ενδιαφέρει να το συνδυάσει με το κοινωνικό πλαίσιο γύρω της, έστω και με υποδηλώσεις. Οι αναφορές της στο γυναικείο κίνημα, στη θέση της γυναίκας ως ασθενής (με τον καρκίνο του μαστού) ή στις περιδινήσεις του ζητήματος του θηλασμού και τις ταξικές του εκφάνσεις από τις φτωχές τροφούς του 18ου αιώνα (και του αγώνα των Διαφωτιστών υπέρ του θηλασμού από τη μητέρα κι όχι την τροφό) ως την εργαζόμενη γυναίκα σήμερα που θέλει να θηλάσει αλλά δεν της το επιτρέπουν οι συνθήκες εργασίας, δείχνουν ακριβώς ότι ξέρει τι λέει. Δεν το λέει ίσως δυνατά, απευθυνόμενη σε ένα παγκοσμιοποιημένο κοινό που μοιάζει ίδιο τουλάχιστον στη Δύση (έχει δηλαδή ανάλογες πολιτισμικές αναφορές), - κι ένα κοινό που ίσως με τα χρόνια να εκφράζεται στο δημόσιο λόγο του όλο και πιο συντηρητικά- αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι αναφορές στο λόγο της. Και επιπλέον, δεν ξέρουμε και πολλούς σήμερα στη χώρα μας που τολμάνε να αναδείξουν τον ερωτισμό που κρύβουν οι απεικονίσεις της Παναγίας, τουλάχιστον στη δυτική τέχνη και τους συμβολισμούς που μεταφέρονται από την εκκλησιαστική στην κοσμική τέχνη.
Αυτό που χάθηκε πάντως στη διάλεξη, ήταν η ευκαιρία να σηκωθεί στο τέλος κάποιος από την τοπική ακαδημαϊκή κοινότητα για παράδειγμα και να κάνει κάποιες παρατηρήσεις- υπήρχε αυτή η δυνατότητα και ζητήθηκε από την ομιλήτρια. Τότε θα άνοιγε μια συζήτηση. Το κλίμα όμως της εκδήλωσης που απέπνεε μια επισημότητα ίσως να μην το επέτρεπε.
Έναν στιγμιαίο χαιρετισμό έκανε στο τέλος και ο Ίρβιν Γιάλομ προς το κοινό που τον χειροκρότησε θερμά, ενώ στο τέλος, έχοντας πάρει κι ένα αναμνηστικό δώρο (κάποιου είδους βάζο για σύνεργα γραφείου αν πρόσεξα καλά) που τους άρεσε πολύ, χάθηκαν ανάμεσα στους θαυμαστές τους που πλησίασαν στη σκηνή.
Η εκδήλωση στο πανεπιστήμιο ήταν όμορφη και χαρούμενη.

Ο Ίρβιν και η Μαίριλυν Γιάλομ δέχονται ένα αναμνηστικό δώρο από τον πρύτανη.
Πιο πάνω, η Μαρίνα Βρέλλη προλογίζει και αμέσως μετά η Μ. Γιάλομ ανεβαίνει στο βήμα

Ήταν από τις λίγες φορές που μαζεύτηκε στο ίδρυμα τόσος κόσμος από την πόλη, και το ίδιο το πανεπιστήμιο έδειξε ότι και οργανωτικά (πολύς κόσμος δούλεψε αφανώς για να πάνε όλα καλά) και επιστημονικά, έχει τη δυνατότητα να πετύχει αυτήν την πολυλάλητη σύνδεσή του με την πόλη. Και φυσικά, τώρα που βρήκε τον τρόπο, οφείλει να βρει και τον επόμενο ομιλητή που θα δημιουργήσει τον ανάλογο θόρυβο δημοσιότητας.
Χρειάζεται και μια ιδιαίτερη μνεία στην Μαρίνα Βρέλλη γιατί σκέφτηκε από πέρυσι ήδη την πρόσκληση προς την κ. Γιάλομ και εργάστηκε σκληρά όλο αυτό το διάστημα ώστε να πάνε όλα καλά. Και πάνε όλα καλά όταν κοιτάς ακόμα έξω από το παράθυρό σου και δεν περιορίζεσαι στα δύστηνα καθ’ ημάς.
Ο Ίρβιν και η Μαίριλυν Γιάλομ έδειξαν προθυμία και ήρθαν σε αυτή τη μικρή γωνιά της γης, αν και η διασημότητά τους τούς επιτρέπει να μπορούν να επισκεφθούν και οποιαδήποτε άλλη. Δεν συμπεριφέρθηκαν ως τουρίστες ούτε ως σταρ. Σημαντικές στιγμές της παρουσίας τους στην πόλη ήταν η επίσκεψη που έκαναν στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης την Πέμπτη το πρωί και στο αρχαιολογικό μουσείο την Παρασκευή το πρωί. Και στις δύο περιπτώσεις ξεναγήθηκαν από τον Κώστα Ζάχο, τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων και ειδικό στα αρχαιολογικά ζητήματα της Ηπείρου. Αξιοπρόσεκτη σύμπτωση είναι ότι ο Ίρβιν Γιάλομ και ο Κώστας Ζάχος σπούδασαν στο πανεπιστήμιο της Βοστώνης.
Στο μουσείο, οι Γιάλομ είχαν τη δυνατότητα επίσης να συναντηθούν και με μερικούς ακόμα φίλους των βιβλίων τους και συνομίλησαν με αρκετούς.
Λένε πολλά στα Γιάννενα για το πώς πρέπει να προσελκύσουμε τουρίστες υψηλού επιπέδου, η αλήθεια όμως είναι απλή: Αν έχεις κάτι να πεις, ο άλλος θα σε ακούσει. Και το γεγονός για παράδειγμα ότι το ζεύγος Γιάλομ έδειξε ενδιαφέρον για τα ταφικά ευρήματα στο αρχαιολογικό μουσείο ή τα ελάσματα με τις ερωτήσεις προς το μαντείο, δείχνει ακριβώς ότι ο επισκέπτης που θα κρατήσει μια ανάμνηση από την πόλη, είναι ακριβώς εκείνος που θα βρει και μια αληθινή πληροφορία για την πόλη. Το πανεπιστήμιο, η Δωδώνη, το αρχαιολογικό μουσείο, οι άνθρωποι που ανέλαβαν να ξεναγήσουν τους δύο επισκέπτες, έγιναν το πλαίσιο ώστε τα Γιάννενα και η Ήπειρος να μην αποτελέσουν έναν ακόμα τουριστικό προορισμό, για τον Ίρβιν και την Μαίριλυν Γιάλομ. Και οι δύο τους ανταπέδωσαν φροντίζοντας για παράδειγμα όπως είπαμε στην αρχή, να μην αρνούνται σε κανέναν μια υπογραφή σε ένα βιβλίο. Ένα σημάδι μνήμης είναι και η υπογραφή και κάτι θα θυμίζει σε όσους θα ανοίξουν στο μέλλον τη σελίδα.
Όσο για εμένα, όχι δεν πήρα καμιά υπογραφή, αν και θα μπορούσα. Δεν είμαι άλλωστε και τόσο καλός φίλος των μπεστ σέλλερ. Πότε πότε όμως θα πρέπει να έχουμε όλοι μας μια ευκαιρία να ξεσυνηθίζουμε από τη μικρότητα και τη μιζέρια τούτης της πόλης. Και ο κοσμοπολιτισμός της επίσκεψης Γιάλομ ήταν ένα μικρό άνοιγμα σε έναν καλύτερο κόσμο.