Κυριακή 8 Μαρτίου 2009

Ο Γιώργος Παπανδρέου στα Γιάννενα



Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου μίλησε την Κυριακή το πρωί στα Γιάννενα, στο κλειστό γυμναστήριο της πόλης, στη Λιμνοπούλα. Από το μέγεθος της εκδήλωσης, αλλά και το περιεχόμενο της ομιλίας, προκύπτουν δύο βασικά συμπεράσματα:
1. Αρκετός κόσμος του ΠΑΣΟΚ, η πλειοψηφία του, έχει αρχίσει να πιστεύει ότι θα ρίξει τη Νέα Δημοκρατία από την κυβέρνηση.
2. Το ΠΑΣΟΚ έχει βρει ένα βηματισμό που του επιτρέπει να αναπτύσσει πλέον ένα θετικό προγραμματικό λόγο, έστω και λειψό, και να μην αποτελεί μόνο δύναμη άρνησης ή να δεσμεύεται από τη λογική του «ώριμου φρούτου» και του «κάποτε θα πέσει κι ο Καραμανλής».
Ας δούμε αναλυτικότερα τα δύο σημεία.
Στην εκδήλωση πρέπει να βρέθηκαν περίπου 2.000 άνθρωποι. H αίθουσα χώρεσε πάνω κάτω 1700 ανθρώπους (700 στις κερκίδες και 1000 περίπου κάτω όρθιοι και καθισμένοι). Πάνω από 200- 300 άνθρωποι ήταν… έξω από την αίθουσα και κάποιοι… φεύγαν ήδη από την αρχή της ομιλίας αφού… δηλώσαν παρουσία. Σίγουρα πάνω από 2000 οι θεατές. Το κοινό ήταν αυτό που λέμε λαϊκός κόσμος και οι περισσότεροι ήρθαν γιατί το ήθελαν, χωρίς συντονισμό δηλαδή. Κυριαρχούσαν οι μεταξύ 40 και 50 χρονών, πολλοί νέοι και πολλοί συνταξιούχοι. Κατέκλυσαν όλους τους χώρους και δεν επέτρεψαν εκείνη την παλιά εικόνα των τοπικών στελεχών που έπιαναν τις «καλές» θέσεις για να φαίνονται.
Όταν λέω ότι ο κόσμος αυτός ήταν λαϊκός, επισημαίνω κυρίως την παρουσία ανθρώπων απλά ντυμένων, που με διακριτικότητα προσπαθούσαν να ακούσουν τι λέει ο αρχηγός τους και είχαν μια αγωνία να μετρήσουν αν είναι πολλοί στην αίθουσα, αν έχουν έρθει και κάποιοι φίλοι τους ή να κρατήσουν μια αναμνηστική φωτογραφία με το κινητό.
Στις συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ υπάρχει βέβαια πάντα και μια ομάδα ανθρώπων με το παλιό στυλ του τοπικού δερβέναγα- συνδικαλιστή- τοπάρχη (κομπολόι, φτηνό σακάκι, κοιλιά προτεταμένη και ύφος αφ’ υψηλού), δεν κάνει όμως πια έντονη την παρουσία της.
Και εντοπίσαμε βέβαια στην αίθουσα κι εκείνη τη μικρή ομάδα φίλων του ΠΑΣΟΚ που έχει πλούτο και τον δείχνει όταν παρκάρει για παράδειγμα με το ακριβό αυτοκίνητο πάνω στο πεζοδρόμιο, για να πάει στη συγκέντρωση. Κι αυτή η ομάδα όμως δεν έχει κεντρικό ρόλο, πιάνει πλέον τις πίσω θέσεις στις εκδηλώσεις.
Ο απλός κόσμος των χαμηλών εισοδημάτων, οι γυναίκες και οι νέοι άνθρωποι, είναι αν θέλετε το δείγμα της νέας κοινωνικής απήχησης του ΠΑΣΟΚ κι αυτός ο κόσμος κυριαρχούσε στην εκδήλωση στα Γιάννενα.
Από τον τρόπο που χειροκροτούσε σε πολλά σημεία της ομιλίας, από τον παλμό της εκδήλωσης, αλλά και από μια ευρύτερη αίσθηση που μου άφησε η παρουσία του κόσμου, νομίζω ότι αυτός ο κόσμος πιστεύει πια ότι θα πέσει η κυβέρνηση της ΝΔ. Θυμάμαι συγκριτικά την ανοιχτή ομιλία του Παπανδρέου στην πλατεία Μαβίλη το 2006, όπου ήταν φανερό ότι ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ δεν πίστευε ότι μπορούν να αλλάξουν οι συσχετισμοί.
Η πίστη για αυτήν την αλλαγή είναι που αυξάνει τη συσπείρωση των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και δίνει τη μικρή διαφορά του 3-4% στις δημοσκοπήσεις. Γι’ αυτό και όπως θα δούμε, η ομιλία στόχευε πολύ συγκεκριμένα σε αυτό το κοινό, όπως περίπου το περιγράψαμε παραπάνω.

Η ομιλία

Η ομιλία τώρα του Γιώργου Παπανδρέου πιστοποίησε μερικά γενικά χαρακτηριστικά (όπως για παράδειγμα η εμπειρία που έχει πλέον στο βήμα ο ομιλητής) και ανέδειξε σημεία που θα αναδειχθούν όσο περνάει ο καιρός για τις ευρωεκλογές.
Είναι φανερό ότι το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί πια να ορίσει διαχωριστικές γραμμές. Γραμμές μέσα στην κοινωνία, γραμμές ανάμεσα σε αυτό και τη ΝΔ. Το ότι δοκιμάζει να το κάνει δείχνει και την πίστη του στις δυνάμεις του.
Εστιάζει καταρχήν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Τις ορίζει με αδρές γραμμές θέτοντας την αντίθεση του φτωχού από τον πλούσιο και ταυτίζοντας τη ΝΔ με τους ισχυρούς, τους ευνοούμενους, τους λίγους. Έτσι ταυτίζει την κυβέρνηση με την οικονομική κρίση και δίνει στη δική του πρόταση το χαρακτήρα διεξόδου, λύτρωσης.
Χαρακτηριστικό απόσπασμα για την διακυβέρνηση της ΝΔ:
«Κάποιοι πλούτισαν. Οι τραπεζίτες, οι πλουσιότεροι, οι ευνοούμενοι. Με χαριστικές φορολογίες για τους πλουσιότερους, με απαλλαγές εισφορών στα Ασφαλιστικά Ταμεία για τις τράπεζες, με νέους φόρους για τους πολλούς, με ξεπούλημα της δημόσιας γης, με ρουσφετολογικές σπατάλες παντού, ακόμη και στα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με απώλεια πόρων του Γ' ΚΠΣ».

Ο Γιώργος Παπανδρέου προσπάθησε να αναδείξει το ηθικό πλεονέκτημα του ΠΑΣΟΚ έναντι της ΝΔ, επαναφέροντας στην κεντρική του ρητορική το παλιό λεξιλόγιο, όπως στην περίπτωση του πολίτη- φορέα δικαιωμάτων. Είπε: «Για μας, είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο, η παιδεία, είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο, η υγεία, είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο, η πρόνοια, είναι δικαίωμα η εργασία, όχι αυτή η άθλια ομηρία και εκμετάλλευση των νέων ανθρώπων, με τις ρουσφετολογικές πράξεις της Νέας Δημοκρατίας, με τα λεγόμενα STAGE. Για μας, είναι δικαίωμα η εργασία, όπως είναι και δικαίωμα το υγιές περιβάλλον».
Για τα προγράμματα STAGE (δίνουν χαμηλές αμοιβές για απασχόληση ως κατάρτιση) μίλησε και παρακάτω ακριβώς για να τα ακούσουν οι νέοι, δεν σχολίασε όμως ότι είναι προγράμματα που αναπτύχθηκαν και επί ΠΑΣΟΚ ενώ αποτελούν και πάγια πρόταση της ΕΕ που τα χρηματοδοτεί.
Η στόχευση σε συγκεκριμένες ομάδες φάνηκε και από την εκτενή εισαγωγή στην Ημέρα της γυναίκας, ενώ αξιοπρόσεκτη ήταν η αναφορά του στην Κωνσταντίνα Κούνεβα («τιμούμε την Κωνσταντίνα Κούνεβα»).


Ο μεσαίος χώρος

Ακόμα όμως κι όταν ανέπτυξε τους πέντε στόχους που θέτει το ΠΑΣΟΚ, ο Γιώργος Παπανδρέου πάλι στον «μεσαίο χώρο» απευθυνόταν. Παραδείγματα:
Για τον τρίτο στόχο, την Παιδεία, είπε:
«Θα επαναφέρουμε το Ολοήμερο Σχολείο, που η Νέα Δημοκρατία εγκατέλειψε. Μαζί με αυτό, και την απαραίτητη ενισχυτική διδασκαλία, ώστε όταν ο νέος, το παιδί φτάσει σπίτι, να μην χρειάζεται καν να ανοίξει την τσάντα. Δημόσιο σχολείο, με υπολογιστές, με γρήγορο Internet, με ανοιχτές ψηφιακές βιβλιοθήκες, με ξένη γλώσσα που θα γίνεται κτήμα μέσα από το δημόσιο σχολείο, χωρίς να χρειάζονται τα ιδιαίτερα. Κάθε παιδί, το δικό του ηλεκτρονικό βιβλίο. Αντί να αποστηθίζει, να μπορεί να σκέφτεται κριτικά, δημιουργικά, να μπορεί να χαίρεται την παιδεία. Με το Εθνικό Απολυτήριο, ο νέος θα μπαίνει εγγυημένα στα Πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ, χωρίς ξεχωριστές εισαγωγικές εξετάσεις. Έτσι, θα πάρουν ανάσα και οι γονείς, που αιμορραγούν οικονομικά για να καλύψουν το κόστος των φροντιστηρίων, για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν κάποια θέση για τα παιδιά τους στο ανώτατο επίπεδο εκπαίδευσης. Και βεβαίως, αυτές τις αλλαγές θα τις χρηματοδοτήσουμε με το 5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Είναι δέσμευσή μας».
Μπορεί να μην είπε για ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια όπως είχε πει ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1981 στην ομιλία του στα Γιάννενα, απέναντι από το Ρολόι, μπορεί κάποια πράγματα να είναι απροσδιόριστα ακόμα όπως αυτό περί του «εθνικού απολυτηρίου», μπορεί να παραβλέπει όσα (δεν) έκανε το ΠΑΣΟΚ τόσα χρόνια που ήταν στην εξουσία, σημασία όμως έχει τελικά ότι πιάνει την αγωνία χιλιάδων οικογενειών που πληρώνουν σήμερα ένα σκασμό λεφτά και ούτε μόρφωση έχουν για τα παιδιά τους, ούτε το μέλλον τους εξασφαλίζεται μετά το Λύκειο.

Στον τέταρτο στόχο, το κοινωνικό κράτος, πάλι οι επισημάνσεις ήταν στοχευμένες. Σταχυολογούμε:

«Σήμερα, πώς μπορούμε, φίλες και φίλοι, να ζητάμε θυσίες από το συνταξιούχο των 600 ευρώ και από το μισθωτό των 1.500 ευρώ; Δεν έδωσαν ήδη από το υστέρημά τους; Τώρα, είναι καιρός να συμβάλουν ισότιμα και οι άλλοι, οι λίγοι, οι πλούσιοι, οι ισχυροί και οι ευνοημένοι της τελευταίας πενταετίας».

«Γι' αυτό και λέμε ότι θα προστατεύσουμε και το δανειολήπτη, ώστε να μη χάνει το σπίτι του, να μην πληρώνει πανωτόκια και καταχρηστικά επιτόκια. Να μη γίνεται όμηρος στον ΤΕΙΡΕΣΙΑ.
Και ο άνεργος, που χρειάζεται να τον υποστηρίξουμε ενεργά, να μην είναι αναγκασμένος να γίνεται επαίτης και όμηρος στα διάφορα βουλευτικά γραφεία και στους παράγοντες του πολιτικού μας συστήματος, με τα περιβόητα STAGE, τα άθλια αυτά αντικείμενα συναλλαγής, για τους νέους μας».


Στον πέμπτο στόχο, την αναδόμηση του κράτους, οι επισημάνσεις ήταν λίγες, ενέχουν όμως κάποιο σχεδιασμό (αιρετός περιφερειάρχης, ανακατανομή ευρωπαϊκών κονδυλίων προς όφελος της περιφέρειας), ενώ ο πρώτος στόχος τέλος, η Πράσινη Ανάπτυξη παρουσιάστηκε εκτενώς, έχει παρουσιαστεί ήδη αναλυτικά την περασμένη εβδομάδα, κι αποτελεί προς το παρόν περισσότερο ένα πλαίσιο παρά μια συγκεκριμένη μέθοδο ανάπτυξης. Θα φανεί στο μέλλον πόσο συγκεκριμένη μπορεί να γίνει αυτή η επιλογή.

Ο Γιώργος Παπανδρέου έκανε πολλές αναφορές στα Γιάννενα και την Ήπειρο, προσπαθώντας να εντάξει τον τοπικό στον ευρύτερο πανελλαδικό σχεδιασμό. Μια αναφορά του ήταν πιο συγκεκριμένη. Είπε: «Παραχωρούμε το σύνολο της έκτασης του στρατοπέδου Βελισαρίου στους πολίτες και το Δήμο Ιωαννίνων, για να αποκτήσουν τα Γιάννενα φιλοπεριβαλλοντικά αντίβαρα στην οικιστική πίεση που δέχονται και να δημιουργήσουν ένα πανέμορφο μητροπολιτικό πάρκο». Η λέξη- κλειδί είναι το «σύνολο», γιατί ο σημερινός σχεδιασμός δεν προβλέπει τη μετατροπή όλου του χώρου του στρατοπέδου σε πάρκο, αλλά και τη δημιουργία κι άλλων δομών (διοικητικό κέντρο κ.α). Ενδιαφέρουσα σίγουρα η διαφοροποίηση και να δούμε πώς θα την προχωρήσει το τοπικό ΠΑΣΟΚ.
Ο Γιώργος Παπανδρέου κάλεσε στο τέλος τον κόσμο να διαλέξει «ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ», δίλημμα που σαφώς τον βοηθάει στην πορεία προς τις ευρωεκλογές και τόνισε ότι δεν δίνει λευκή επιταγή στην κυβέρνηση για την κρίση.
Εισήγαγε τέλος κι ένα πρωτότυπο σύνθημα απευθυνόμενος στην κυβέρνηση: «κάντε τόπο να περάσει η Ελλάδα», ταυτίζοντας προφανώς την… Ελλάδα με το ΠΑΣΟΚ.

Η ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου στα Γιάννενα (ολόκληρη από την ιστοσελίδα του ΠΑΣΟΚ) έδειξε ότι το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο. Προς το παρόν ωφελείται από τις αποτυχίες της κυβέρνησης. Θα αποκτήσει όμως πραγματικό προβάδισμα μόνο όταν γίνει πόλος έλξης των πολιτών, όταν αποκτήσει αυτό που λέμε «ρεύμα». Και αυτό το ρεύμα κερδίζεται σιγά σιγά και με ειλικρινή, μελετημένο λόγο. Κι έχει σημασία φυσικά πώς θα απαντήσει και η ΝΔ η οποία- ας μην το ξεχνάμε- εκπροσωπεί επίσης μεγάλες λαϊκές μάζες.

ΥΓ. Η εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ έγινε στο μοναδικό κλειστό γυμναστήριο της πόλης, το οποίο και κατασκευάστηκε στα τέλη του ’70. Από τότε, γύρω στα 10 χρόνια περίπου διακυβέρνησης από τη ΝΔ και περίπου 20 από το ΠΑΣΟΚ, δεν έφτασαν για να κατασκευαστεί ένα ακόμα, σύγχρονο γυμναστήριο που το έχει σαφώς ανάγκη η πόλη. Και μετά λένε γιατί τα ελληνόπουλα κάνουν ρεκόρ στην παχυσαρκία ή γιατί δεν αναπτύσσεται ο ερασιτεχνικός αθλητισμός.